W tej sytuacji ważne będzie, czy osoba taka ukończyła 17 rok życia – taka osoba może odpowiadać jak dorosły. Inaczej sprawa wygląda w przedziale wiekowym 13-17, a jeszcze inaczej w przypadku dzieci poniżej 13 roku życia. Liczy się wiek w momencie popełnienia przestępstwa. Sankcje prawne za posiadanie i sprzedaż przez nieletnich Kiedy dziecko wchodzi w wiek dorastania, zmienia się komunikacja między rodzicem a nastolatkiem – Tę komunikację po prostu trzeba zmienić, gdy dziecko staje się nastolatkiem – mówiła Kto, mając obowiązek opieki lub nadzoru nad małoletnim do lat 7, dopuszcza do przebywania małoletniego na drodze publicznej lub na torach pojazdu szynowego, podlega karze grzywny albo karze Postępowanie w sprawach nieletnich przed sądem. Co do zasady posiedzenia sądu rodzinnego w sprawach nieletnich są niejawne. Postępowanie w sprawach nieletnich cechują analogie do postępowania karnego. Nieletniemu tak jak podejrzanemu czy oskarżonemu przysługuje prawo do obrony, w tym prawo do korzystania z pomocy obrońcy. Popełnienie jednego z czynów zabronionych, o których mowa w kodeksie karnym, wiąże się z ryzykiem ponoszenia odpowiedzialności karnej. W przypadku osób nieletnich wygląda ona jednak inaczej, niż w kontekście sprawców pełnoletnich. Kiedy mówimy o odpowiedzialności nieletnich i jak regulują ją przepisy? Kiedy występuje odpowiedzialność karna nieletnich? Zamieszanie wokół kata sambutan ketua panitia 17 agustus singkat. W jednym z naszych ostatnich tekstów wspominaliśmy o sytuacji wezwania na przesłuchanie w charakterze świadka. Teraz skupimy się natomiast na podejrzanym, którego prawa i obowiązki wyglądają odmiennie. Przesłuchanie podejrzanego – jak wygląda? Jak wygląda przesłuchanie podejrzanego? Na początku policjant lub prokurator odczytuje treść zarzutu. Jest to opis konkretnego przestępstwa, jakiego miała się dopuścić ta osoba. Po przedstawieniu zarzutu staje się ona podejrzanym. Nabywa tym samym prawa i obowiązki przysługujące podejrzanemu – funkcjonariusze udzielają pisemnych i ustnych pouczeń w tym zakresie. Następnie pada pytanie, czy przesłuchiwany przyznaje się do popełnienia przestępstwa. Dalej przedmiotem wyjaśnień są okoliczności zdarzenia. Prawa podejrzanego podczas przesłuchania Najważniejszym prawem, jakie przysługuje podejrzanemu podczas przesłuchania, jest prawo do odmowy składania wyjaśnień lub odpowiedzi na pytanie bez podania przyczyny. Jest to tzw. prawo do milczenia (art. 175 § 1 Oznacza to, że podejrzany, odmawiając składania wyjaśnień, nie może ponieść żadnych negatywnych konsekwencji z tego powodu. Wynika to z naczelnej zasady postępowania, zgodnie z którą podejrzany i oskarżony nie mają obowiązku ani dowodzenia swojej niewinności, ani obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść (74 § 1 To policja i prokuratura mają znaleźć dowody na jego winę, na nich więc spoczywa ciężar dowodowy. Bez wystarczającego materiału dowodowego nie będzie możliwe skierowanie aktu oskarżenia do sądu. Domniemywa się, że podejrzany (oskarżony) jest niewinny, dopóki jego wina nie zostanie udowodniona i stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu (art. 5 § 1 Co ciekawe, podejrzany ma możliwość składania fałszywych wyjaśnień i nie poniesie odpowiedzialności za przedstawianie nieprawdziwej wersji zdarzenia. Prawa podejrzanego podczas przesłuchania są więc znacznie szersze niż prawa świadka, który, poza kilkoma jasno określonymi przez prawo sytuacjami, ma obowiązek składania zeznań (art. 177 § 1 Ponadto musi odpowiadać na pytania zgodnie z prawdą, gdyż składanie fałszywych zeznań jest karalne (art. 233 § 1 Przesłuchanie podejrzanego – na co uważać? Proces przesłuchania podejrzanego może wiązać się z próbą obejścia procedury przez policję lub prokuraturę. Przykładowo: zebrano materiał dowodowy w sprawie kradzieży samochodu. Wynika z niego, że na 99% przestępstwo popełnił Marek. W takim przypadku powinno się od razu postawić mu zarzut i przesłuchać w charakterze podejrzanego (art. 313 § 1 W takim przypadku Marek mógłby po prostu odmówić składania wyjaśnień. Policjanci wpadają więc na pomysł, aby najpierw przesłuchać Marka w charakterze świadka. Wówczas będzie na nim spoczywał obowiązek składania zeznań, a także odpowiadania na pytania zgodnie z prawdą. Istnieje więc prawdopodobieństwo, że Marek, będąc pod presją, przyzna się do popełnienia przestępstwa. Należy mieć świadomość, że takie obchodzenie przepisów przez funkcjonariuszy jest niedozwolone. Zeznanie złożone przez Marka jako świadka nie będzie miało mocy dowodowej, gdy ten stanie się podejrzanym. Ponadto w literaturze prawniczej wskazuje się, że nie powinien on odpowiadać za składanie fałszywych zeznań z art. 233 §1a Wezwanie na przesłuchanie w charakterze podejrzanego – co robić? Bardzo często dostajemy telefony z pytaniami: „Mój syn jest wezwany na podejrzanego! Mój mąż jest wezwany na podejrzanego! Co robić?”. Rozumiemy, że taka sytuacja jest niezwykle stresująca – najważniejsze jest jednak to, aby zachować spokój. Samo wezwanie na przesłuchanie w charakterze podejrzanego nie oznacza jeszcze przecież wyroku. Warto jednak zabezpieczyć się przed sytuacją, w której postępowanie może przebiegać w sposób niezgodny z procedurami lub działający na szkodę podejrzanego. Osoba obawiająca się, że ona lub osoba jej bliska może zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej, powinna zapewnić sobie pomoc profesjonalnego adwokata. Jego zadaniem będzie dbanie o to, aby organy postępowania karnego działały zgodnie z procedurą. Jeśli znalazłeś się w takiej sytuacji, nie wpadaj w panikę – skontaktuj się z naszą kancelarią, a natychmiast udzielimy Ci profesjonalnej pomocy. Na stronach Rządowego Centrum Legislacji ( dostępny jest projekt ustawy o nieletnich z dnia 8 marca 2019 r. Projekt ten znajduje się obecnie na etapie uzgodnień i zgodnie z założeniami ma wejść w życie po upływie 9 miesięcy od dnia ogłoszenia. Poniżej zamieszczamy najważniejsze założenia nowej ustawy, która z czasem zastąpi ustawę o postępowaniu w sprawach nieletnich. Zgodnie z art. 2 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich przewidziane w ustawie działania podejmuje się w wypadkach, gdy nieletni wykazuje przejawy demoralizacji lub dopuści się czynu karalnego. Ustawa ta wyróżnia trzy kategorie osób nieletnich:POLECAMY w zakresie zapobiegania i zwalczania demoralizacji nieletnim jest osoba, która nie ukończyła 18. roku życia, w zakresie postępowania w sprawach o czyny karalne nieletnim jest osoba, która dopuściła się takiego czynu po ukończeniu 13 lat, ale przed ukończeniem 17. roku życia, w zakresie wykonywania środków wychowawczych lub poprawczych nieletnim jest osoba, w stosunku do której środki te zostały orzeczone, nie dłużej jednak niż do ukończenia 21. roku życia. Dolny próg wiekowy Zauważyć należy, że w projektowanej ustawie o nieletnich znajduje się określenie dolnego progu wiekowego na poziomie ukończonych 10 lat, jako warunku prowadzenia w stosunku do nieletniego postępowania w sprawie o demoralizację. Uzasadnienie do nowego aktu wskazuje, że w obecnym stanie prawnym dolna granica wieku nie jest wyznaczona, co oznacza, że postępowanie w sprawie o demoralizację może być wszczęte (przynajmniej z teoretycznego punktu widzenia) np. w stosunku do pięciolatka. Stosowanie względem najmłodszych dzieci środków wychowawczych na podstawie projektowanej ustawy mija się jednak z celem. Nie ma natomiast przeszkód, by in concreto natężenie ich niepożądanych zachowań potraktować jako sygnał dający podstawę do wydania określonych zarządzeń przez sąd opiekuńczy. Obowiązki nauczycieli i dyrektorów Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich wskazuje również w art. 3, że w sprawie nieletniego należy kierować się przede wszystkim jego dobrem, dążąc do osiągnięcia korzystnych zmian w osobowości i zachowaniu się nieletniego oraz zmierzając w miarę potrzeby do prawidłowego spełniania przez rodziców lub opiekuna ich obowiązków wobec nieletniego, uwzględniając przy tym interes społeczny. Szczególny obowiązek dla nauczycieli oraz dyrektora szkoły wynika natomiast z art. 4 § 1 ustawy. Zgodnie z tą regulacją każdy, kto stwierdzi istnienie okoliczności świadczących o demoralizacji nieletniego, w szczególności naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia, uprawianie nierządu, włóczęgostwo, udział w grupach przestępczych, ma społeczny obowiązek odpowiedniego przeciwdziałania temu, a przede wszystkim zawiadomienia o tym rodziców lub opiekuna nieletniego, szkoły, sądu rodzinnego, policji lub innego właściwego organu. Identyczny obowiązek został sformułowany w projekcie nowej ustawy o nieletnich. Zgodnie z prawem oświatowym niespełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki oznacza nieusprawiedliwioną nieobecność w okresie jednego miesiąca na co najmniej 50% dni zajęć w szkole podstawowej czy szkole ponadpodstawowej. Przesłanki świadczące o demoralizacji Warto zauważyć, że pojęcie demoralizacji nie zostało w ustawie wprost zdefiniowane, aczkolwiek według doktryny demoralizacja oznacza szczególnie intensywną i względnie trwałą postać nieprzystosowania społecznego. To pewien proces odchodzenia od obowiązujących w społeczeństwie wartości moralnych przejawiający się niekiedy przez przestępczość (Górecki P., Stachowiak S., Komentarz do ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich, Oficyna, 2007, wyd. IV). W przywołanym art. 4 § 1 ustawy zostały natomiast wskazane przesłanki świadczące o postępującej demoralizacji nieletniego, w tym: naruszanie zasad współżycia społecznego, popełnienie czynu zabronionego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, używanie alkoholu lub innych środków w celu wprowadzenia się w stan odurzenia itd. Szczególną uwagę można tu zwrócić na fakt, że ustawa wśród przesłanek świadczących o demoralizacji wymienia również systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego, nakładając jednocześnie na dyrektora obowiązek zawiadomienia o tym sądu rodzinnego czy policji. Zauważyć należy, że jest to całkowicie odrębna regulacja od tej znajdującej się w art. 42 ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe ( Dz. U. z dnia 19 czerwca 2019 r., poz. 1148), stosownie do którego niespełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki podlega egzekucji w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Zgodnie z prawem oświatowym niespełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki oznacza nieusprawiedliwioną nieobecność w okresie jednego miesiąca na co najmniej 50% dni zajęć w szkole podstawowej czy szkole ponadpodstawowej. W projekcie nowej ustawy o nieletnich również odstąpiono od zdefiniowania pojęcia demoralizacji. Uzasadnienie do projektu wskazuje natomiast, że pojęcie demoralizacji jest obecnie, dzięki ponad trzydziestopięcioletniemu stosowaniu przepisów ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, rozumiane w sposób jednolity i nie budzi wątpliwości zarówno w doktrynie, jak i orzecznictwie. Przy braku nowej legalnej definicji pojęcia demoralizacji w pełni przydatny będzie zatem dorobek wypracowany w literaturze przedmiotu, a również dla sędziów nie będzie budzić wątpliwości, jakie zachowania stanowią przejawy demoralizacji, bez zbędnego zawężania rozumienia tego terminu. Ponieważ w projektowanej ustawie, tak jak obecnie, pozostawiono pojęcie czynu karalnego (stanowiącego czyn zabroniony, którego nieletni dopuścił się po ukończeniu 13 lat, a przed ukończeniem 17 lat) oraz pojęcie czynu zabronionego, w art. 1 ust. 3 wskazano wprost, że czyn zabroniony, którego nieletni dopuścił się po ukończeniu 10 lat, a przed ukończeniem 13 lat, stanowi demoralizację. Demoralizację stanowi czyn zabroniony, którego nieletni dopuścił się po ukończeniu 10 lat, a przed ukończeniem 13 lat. Uznać zatem należy, że do dyrektora należy przeciwdziałanie demoralizacji nieletniego, o którym może świadczyć systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego, jak i prowadzenie egzekucji tego obowiązku na podstawie prawa oświatowego. Poza prowadzeniem egzekucji administracyjnej konieczne może się zatem stać również zawiadomienie sądu rodzinnego lub policji. Czyn karalny Jak wcześniej wspomniano, przepisy ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich stosujemy również w stosunku do osób, które dopuściły się czynu karalnego po ukończeniu lat 13, ale nie ukończyły lat 17. Przez czyn karalny ustawa rozumie przestępstwo, przestępstwo skarbowe lub wykroczenie określone w ustawie z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń ( Dz. U. z dnia 6 maja 2019 r., poz. 821 z późn. zm.) w artykule: 50a – posiadanie niebezpiecznych przedmiotów w miejscu publicznym, 51 – zakłócanie porządku publicznego, 69 – umyślne niszczenie, uszkadzanie, usuwanie znaków, 74 – niszczenie, uszkadzanie, usuwanie znaków lub napisów ostrzegających o grożącym niebezpieczeństwie dla życia lub zdrowia człowieka, lub ogrodzeń i innych urządzeń zapobiegających takiemu niebezpieczeństwu, 76 – rzucanie kamieniami lub innymi przedmiotami w pojazd mechaniczny będący w ruchu, 85 – samowolne ustawianie, usuwanie, niszczenie, uszkadzanie znaków ostrzegawczych lub zabezpieczających, 87 – prowadzenie pojazdu mechanicznego w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym w stanie po użyciu alkoholu lub innego podobnie działającego środka, 119 – kradzież lub przywłaszczenie cudzej rzeczy ruchomej o wartości nieprzekraczającej 500 złotych, 122 – paserstwo mienia o wartości nieprzekraczającej 500 złotych, 124 – niszczenie lub uszkadzanie mienia, jeżeli szkoda nie przekracza 500 złotych, 133 – spekulacja biletami, 143 – utrudnianie lub uniemożliwianie korzystania z urządzeń przeznaczonych do użytku publicznego. W pewnych przypadkach nieletni odpowiada na zasadach przewidzianych w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny ( Dz. U. z dnia 21 sierpnia 2018 r., poz. 1600 z późn. zm.). Zgodnie z art. 10 § 1 na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat. Natomiast nieletni, który ukończył 15 lat, może odpowiadać na zasadach określonych w jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne. Nieletni odpowiada jak dorosły jedynie w pewnych przypadkach wymienionych w art. 10 § 2 dotyczących czynów określonych w: art. 134 – zamach na życie prezydenta RP, art. 148 § 1, 2 lub 3 – zabójstwo, art. 156 § 1 lub 3 – ciężki uszczerbek na zdrowiu art. 163 § 1 lub 3 – sprowadzenie zdarzenia powszechnie niebezpiecznego, art. 166 – zawładnięcie statkiem wodnym lub powietrznym, art. 173 § 1 lub 3 – katastrofa w komunikacji, art. 197 § 3 – zgwałcenie i wymuszenie czynności seksualnej, art. 223 § 2 – czynna napaść na funkcjonariusza publicznego, art. 252 § 1 lub 2 – wzięcie zakładnika, art. 280 – rozbój. Dodać tu również należy, że zgodnie z § 4 ust. 2 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym sąd rodzinny lub policję. Mediacja Na podstawie art. 3a ustawy w każdym stadium postępowania, z inicjatywy lub za zgodą pokrzywdzonego i nieletniego, sąd rodzinny może skierować sprawę do instytucji lub osoby godnej zaufania w celu przeprowadzenia postępowania mediacyjnego. Szczegółowe zasady prowadzenia mediacji określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 maja 2001 r. w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach nieletnich (Dz. U. z dnia 6 czerwca 2001 r. Nr 56, poz. 591 z późn. zm.). Mediację prowadzi podmiot wskazany w wykazie prowadzonym w sądzie okręgowym. Sąd rodzinny, kierując sprawę do postępowania mediacyjnego, udostępnia mediatorowi informacje z akt sprawy w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia postępowania mediacyjnego, w szczególności zawarte w postanowieniu o wszczęciu postępowania. W postępowaniu mediacyjnym uczestniczą: nieletni, pokrzywdzony oraz rodzice lub opiekun nieletniego, a jeżeli pokrzywdzonym jest małoletni – także jego rodzice lub opiekun. W postanowieniu o skierowaniu sprawy do postępowania mediacyjnego sąd rodzinny określa termin, w którym powinien otrzymać sprawozdanie z przebiegu i wyników postępowania mediacyjnego, nie dłuższy niż 6 tygodni. W wyjątkowych przypadkach, gdy istnieje duże prawdopodobieństwo zawarcia ugody, sąd może termin ten przedłużyć na czas określony, nie dłuższy niż 14 dni. Postępowanie mediacyjne przeprowadza się za zgodą wszystkich uczestników. Zgoda ta może być cofnięta w każdym stadium postępowania mediacyjnego. Jeżeli nie jest możliwe bezpośrednie spotkanie uczestników, mediator może prowadzić postępowanie mediacyjne w sposób pośredni, przekazując uczestnikom informacje, propozycje i zajmowane przez każdego z nich stanowisko, o ile względy oddziaływania wychowawczego na nieletniego nie stoją temu na przeszkodzie. Po przeprowadzeniu postępowania mediacyjnego mediator sporządza pisemne sprawozdanie, które zawiera informację o wynikach postępowania. Warto tu również wspomnieć, że w projekcie ustawy o nieletnich również zachowana została możliwość prowadzenia mediacji. Postępowanie w tym zakresie projekt reguluje w przepisie art. 58. Z unormowania tego wynika, że pokrzywdzony może zainicjować mediację, zaś jego zgoda jest warunkiem koniecznym do jej prowadzenia. Jak wskazuje uzasadnienie do projektu ustawy, przepis zachowuje zasadę dobrowolności mediacji. Szczególna wartość tej regulacji w kontekście uprawnień pokrzywdzonego wynika z treści przepisu, w którym jednoznacznie wskazano, że postępowanie mediacyjne powinno zmierzać nie tylko do wzbudzenia w nieletnim poczucia odpowiedzialności za skutki czynu zabronionego, którego się dopuścił, ale także do zawarcia ugody w przedmiocie naprawienia wyrządzonej szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę. Jeżeli nieletni zobowiązuje się do naprawienia wyrządzonej szkody lub do zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zawarcie przez niego ugody wymaga zgody jego przedstawiciela ustawowego. Jeżeli zaś to rodzice nieletniego zobowiązują się do naprawienia wyrządzonej przez niego szkody lub do zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, mogą to również uczynić w ugodzie zawartej z pokrzywdzonym. Mediacja nie powinna trwać dłużej niż 6 tygodni, zaś w postępowaniu mediacyjnym biorą udział rodzice albo ten z rodziców, pod którego stałą pieczą nieletni faktycznie pozostaje, albo opiekun nieletniego, a także przedstawiciel ustawowy pokrzywdzonego albo osoba, pod której stałą pieczą pokrzywdzony faktycznie pozostaje. Wyniki mediacji oraz ugodę zawartą przed mediatorem sąd rodzinny ma obowiązek wziąć pod uwagę, orzekając w sprawie nieletniego. Kary i środki wychowawcze Zgodnie z art. 5 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich wobec nieletniego mogą być stosowane: środki wychowawcze oraz środek poprawczy w postaci umieszczenia w zakładzie poprawczym. Kara może być orzeczona tylko w wypadkach prawem przewidzianych, jeżeli inne środki nie są w stanie zapewnić resocjalizacji nieletniego. Katalog środków wychowawczych określony został w art. 6 ustawy. Z zapisu wynika, że wobec nieletnich sąd rodzinny może: udzielić upomnienia, zobowiązać do określonego postępowania, a zwłaszcza do naprawienia wyrządzonej szkody, do wykonania określonych prac lub świadczeń na rzecz pokrzywdzonego lub społeczności lokalnej, do przeproszenia pokrzywdzonego, do podjęcia nauki lub pracy, do uczestniczenia w odpowiednich zajęciach o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, do powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach albo do zaniechania używania alkoholu lub innego środka w celu wprowadzania się w stan odurzenia, ustanowić nadzór odpowiedzialny rodziców lub opiekuna, ustanowić nadzór organizacji młodzieżowej lub innej organizacji społecznej, zakładu pracy albo osoby godnej zaufania – udzielających poręczenia za nieletniego, zastosować nadzór kuratora, skierować do ośrodka kuratorskiego, a także do organizacji społecznej lub instytucji zajmujących się pracą z nieletnimi o charakterze wychowawczym, terapeutycznym lub szkoleniowym, po uprzednim porozumieniu się z tą organizacją lub instytucją, orzec zakaz prowadzenia pojazdów, orzec przepadek rzeczy uzyskanych w związku z popełnieniem czynu karalnego, orzec umieszczenie w młodzieżowym ośrodku wychowawczym albo w rodzinie zastępczej zawodowej, która ukończyła szkolenie przygotowujące do sprawowania opieki nad nieletnim, orzec umieszczenie w zakładzie poprawczym, zastosować inne środki zastrzeżone w niniejszej ustawie do właściwości sądu rodzinnego, jak również zastosować środki przewidziane w Kodeksie rodzinnym i opiekuńczym, z wyłączeniem umieszczenia w rodzinie zastępczej spokrewnionej, rodzinie zastępczej niezawodowej, rodzinnym domu dziecka, placówce wsparcia dziennego, placówce opiekuńczo-wychowawczej i regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej. Ponownie należy się tu odnieść do projektu nowej ustawy w sprawach nieletnich. Uzasadnienie do projektu wskazuje, że duża część niepożądanych zachowań nieletnich ma miejsce w szkole, do której uczęszczają nieletni bądź związana jest z faktem realizowania przez nich obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki określonych w ustawie z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe (Dz. U. z dnia 24 maja 2018 r., poz. 996 z późn. zm.). Należy mieć tu również na uwadze, że szkolne życie to nie tylko kształcenie, lecz również nawiązywanie kontaktów rówieśniczych i uczenie się reguł życia w grupie. Pożądane jest, by już na tym etapie wprowadzać w możliwie szerokim zakresie właściwe i pożądane wzorce zachowań. Konieczne jest zatem, aby reakcja na niepożądane i niewłaściwe zachowania następowała niezwłocznie, bez konieczności ingerowania przez sąd rodzinny, którego czynności często mogą być odbierane jako nieadekwatne do okoliczności sprawy, nadmierne i spóźnione. Projekt wyposaża zatem dyrektora szkoły, do której nieletni uczęszcza, w możliwość podjęcia oddziaływań wychowawczych we własnym zakresie – bez konieczności zawiadamiania sądu rodzinnego lub policji o przejawie demoralizacji lub popełnieniu przez nieletniego czynu karalnego. Chodzi tutaj o art. 4 ust. 4 projektu, zgodnie z którym w przypadku gdy nieletni wykazuje przejawy demoralizacji lub dopuścił się czynu karalnego na terenie szkoły lub w związku z realizacją obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki, dyrektor szkoły, do której nieletni uczęszcza, może za zgodą rodziców albo opiekuna nieletniego zastosować, jeżeli jest to wystarczające, środki oddziaływania wychowawczego, w szczególności w postaci pouczenia, ostrzeżenia ustnego albo ostrzeżenia na piśmie, nakazania przeproszenia pokrzywdzonego, przywrócenia stanu poprzedniego lub wykonania określonych prac porządkowych na rzecz szkoły. Zastosowanie środków oddziaływania wychowawczego nie wyłącza zastosowania kary określonej w statucie szkoły. W postępowaniu mediacyjnym uczestniczą: nieletni, pokrzywdzony oraz rodzice lub opiekun nieletniego, a jeżeli pokrzywdzonym jest małoletni – także jego rodzice lub opiekun. Zatem decyzja, czy zastosować środki oddziaływania wychowawczego, będzie należała wyłącznie do dyrektora szkoły jako podmiotu odpowiedzialnego za prawidłowe funkcjonowanie placówki. Dyrektor szkoły będzie mógł jednak z tego środka skorzystać po uzyskaniu stosownej zgody od rodziców albo opiekuna nieletniego. Jeśli natomiast przedstawiciel ustawowy nieletniego nie wyrazi zgody, wówczas dyrektor będzie miał obowiązek zawiadomienia sądu rodzinnego o demoralizacji lub czynie karalnym. Warto zauważyć, że zastosowanie środków oddziaływania wychowawczego przewidzianych w projekcie ustawy o nieletnich nie wyklucza możliwości zastosowania kar przewidzianych w statucie szkoły. Umieszczenie nieletniego w szpitalu psychiatrycznym Wracając do regulacji ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, zauważyć należy, że jak wynika z zapisów art. 12 tego aktu, w razie stwierdzenia u nieletniego upośledzenia umysłowego, choroby psychicznej lub innego zakłócenia czynności psychicznych bądź nałogowego używania alkoholu albo innych środków w celu wprowadzenia się w stan o... Dalsza część jest dostępna dla użytkowników z wykupionym planem W Polsce nasz majątek możemy przekazać dziecku bez względu na wiek. Spadkobiercą może zostać nawet dziecko poczęte, chociaż w tym przypadku musi się ono urodzić żywe. Jednak już nieistotne jest, czy noworodek będzie miał zdolność do jednak niepełnoletni może swobodnie dysponować odziedziczonym majątkiem? Okazuje się, że nie. Jeśli spadkobiercą jest osoba małoletnia, która nie ukończyła 18 lat, zarząd nad majątkiem zapisanym w testamencie sprawują jego rodzice lub opiekun pod nadzorem sądu opiekuńczego. Taki stan trwa do osiągnięcia przez dziecko najlepiej przekazać dziecku spadek?Okazuje się, że spadek możemy przekazać małoletniej osobie w dwojaki sposób:- zapisać części lub całości majątku w testamencie,- sporządzić w testamencie zapis – zwykły lub windykacyjny.– Nadal często zdarza się, że np. dziadkowie chcąc przekazać coś wnukom robią to za pośrednictwem darowizny – mówi Leszek Nowakowski, adwokat specjalizujący się w prawie spadkowym. – Trzeba jednak pamiętać, że darowizna jest potem brana pod uwagę przy obliczaniu zachowku. Jeśli chcemy przekazać małoletniemu np. nieruchomość, to sporządźmy testament z zapisem zwykłym. Majątek przekazany w ten sposób nie jest brany pod uwagę przy obliczaniu zachowku. Przed zapisem najlepiej skonsultować się z prawnikiem, który doradzi najkorzystniejsze jest z innymi składnikami majątku, np. biżuterią, przedmiotami pamiątkowymi. Jak zapisać dziecku złoty łańcuszek, zegarek, albo obraz? Można to zrobić tylko za pomocą testamentu. Sporządzony testament powinien zawierać zapis (zwykły lub windykacyjny), czyli wskazanie wprost, że określone przedmioty ma odziedziczyć część majątku należy się dzieciom?Zgodnie z polskim prawem spadek można odziedziczyć albo na podstawie testamentu, albo na podstawie ustawy. W tym drugim przypadku dziedziczenie odbywa się według kolejności, którą ustalają przepisy kodeksu cywilnego. Według nich najbliższymi krewnymi powołanymi do spadku są w pierwszej kolejności dzieci i małżonek spadkodawcy. Należy przy tym wiedzieć, że dzieci i współmałżonek dziedziczą nasz majątek w częściach równych. Jeśli np. żona pozostawiła męża i dwoje dzieci, to wszyscy otrzymają po niej po jednej trzeciej spadku (jednak – np. w przypadku większej ilości dzieci – musimy pamiętać, że część przypadająca małżonkowi nie może być mniejsza niż jedna czwarta całości spadku).Dla prawa spadkowego nie ma znaczenia, czy dziecko spadkodawcy pochodzi z jego obecnego czy wcześniejszego związku. Wszystkie dzieci dziedziczą na się, że dorosły chce, by to dziecko odziedziczyło spadek zamiast niego i sam odrzuca prawo do spadku. Osobę, która odrzuca spadek, przepisy traktują tak, jakby nie dożyła otwarcia pan Adam odziedziczył dom po swoim ojcu, jest jego jedynym spadkobiercą. Chce, by majątek po dziadku odziedziczyły jego dzieci – 17-latka i 16-latek. Testament nie został sporządzony. Jeśli odrzuci prawo do spadku, dzieci zostaną spadkobiercami, odziedziczą po połowie nieruchomości, samochód i inne składniki pozostawionego niepełnoletni może odziedziczyć długi?Trzeba pamiętać, że dziedziczyć można nie tylko majątek, ale też długi. Na szczęście prawo chroni spadkobierców przed odpowiedzialnością za zobowiązania zmarłego. Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza oznacza, że dziecko odpowiada za długi spadkowe wyłącznie do wartości odziedziczonego majątku i nie musi się martwić o dług przewyższający wartość z prawem spadkobierca przyjmuje spadek z całym dobrodziejstwem inwentarza, jeżeli przez sześć miesięcy od informacji o prawie dziecka do dziedziczenia, jego przedstawiciel ustawowy nie złoży oświadczenia o odrzuceniu spadku. Ponieważ odrzucenie spadku oraz jego przyjęcie są czynnościami przekraczającymi zakres zwykłego zarządu mieniem małoletniego, na złożenie oświadczenia zarówno rodzic, jak i inny przedstawiciel dziecka muszą uzyskać zgodę sądu opiekuńczego. Sąd może uznać, że dla dziecka korzystniejsze będzie przyjęcie spadku, i wówczas w imieniu małoletniego może się nie zgodzić na odrzucenie przed sądami opiekuńczymi o wydanie zgody na czynności związane z odrzuceniem spadku trwają czasami dłużej niż pół roku. Ale uwaga! Sąd Najwyższy postanowił, że termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego dziecka nie może upłynąć wcześniej, nim zakończy się postępowanie przed sądem opiekuńczym o wydanie zgody o odrzucenie 15-latek został spadkobiercą swojego ojca, przedsiębiorcy. Mężczyzna sporządził przed śmiercią testament. Okazało się, że choć firma dobrze prosperowała, to mężczyzna był bardzo zadłużony, zaciągnął kilka dużych kredytów konsumpcyjnych. Na kredyt był kupiony też dom, w którym mieszkał. Wtedy najkorzystniejszym wyjściem okazuje się odrzucenie spadku. Inaczej banki zaczęłyby wzywać 15-latka do spłaty długów ma prawo zarządzać dziedzictwem małoletniego?Gdy spadkobiercą zostaje osoba małoletnia, zarząd nad odziedziczonym przez nią majątkiem sprawują jej rodzice lub opiekunowie pod nadzorem sądu opiekuńczego. Spadkodawca może jednak zastrzec w testamencie, że majątek objęty spadkiem nie będzie zarządzany przez Pan Mariusz z Katowic napisał testament i postanowił przekazać cały swój majątek ukochanemu wnukowi, który ma cztery lata. Mężczyzna nie ma zaufania do syna i synowej, obawia się, że rodzice wnuka roztrwonią majątek. Postanowił więc zabezpieczyć chłopca i w testamencie zarządcą spadku ustanowił swojego młodszego syna. Gdyby tego nie zrobił, w razie jego śmierci sąd opiekuńczy wyznaczyłby spadku małoletniego może być członek rodziny, np. dziadek, wujek, ciocia. Kurator, podobnie jak zarządca, podlega nadzorowi sądu opiekuńczego. Sąd może go zwolnić z wykonywanych obowiązków na jego wniosek, a także w przypadku, gdy dopuszcza się czynów lub zaniedbań, które naruszają dobro dziecka i jego kurator może zrobić z majątkiem dziecka?Zarząd zwykły sprawowany przez rodziców, zarządcę lub kuratora to bieżące czynności, które służą utrzymaniu majątku dziecka w stanie niepogorszonym. Zarząd nie obejmuje zarobku dziecka, a także przedmiotów oddanych mu do swobodnego użytku. Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie precyzuje szczegółów, jakie są granice zarządu zwykłego, a w razie jakichkolwiek wątpliwości decyduje o tym sąd. Na przykład zarządzanie odziedziczonym majątkiem przez rodziców czy ustanowionego kuratora wymaga uzyskania zgody wydanej przez sąd, jeśli np. rodzic lub opiekun chcą dokonać jego Pani Katarzyna z Bielska-Białej postanowiła kupić wart kilkadziesiąt tysięcy złotych samochód od koleżanki, której zmarł mąż. Mężczyzna nie zostawił testamentu, spadkobierczyniami zostały jego żona i 12-letnia córka. W takiej sytuacji potrzebna jest zgoda udzielona przez sąd na dokonanie czynności przekraczającej zwykły zarząd lub zgoda na dokonanie czynności przez ustanowionego kuratora. Sprzedaż samochodu bez uzyskania zgody sądu byłaby po prostu o zgodę składa się do sądu rejonowego. Dziecko nie jest uczestnikiem postępowania. Jednak sąd obowiązany jest do wysłuchania małoletniego, jeżeli jego stopień dojrzałości na to pozwala, oraz do uwzględnienia, w miarę możliwości, jego się dzieje gdy spadkobierca skończy 18 lat?Gdy dziecko osiąga pełnoletność, rodzice przekazują mu lub jego przedstawicielowi ustawowemu majątek, którym do tej pory zarządzali. Spadkobierca lub jego przedstawiciel ustawowy mogą żądać rachunku ze sprawowanego zarządu. Takie żądanie musi być zgłoszone przed upływem roku od momentu ustania zarządu. W powszechnym wyobrażeniu osobą małoletnią jest osoba niepełnoletnia, taka, która nie ma jeszcze skończonych 18 lat. Jak określa art. 10 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, pełnoletni to osoba mająca ukończone 18 lat lub taka, która przed tym wiekiem zawarła związek małżeński — w takim wypadku nie traci ona pełnoletności nawet po unieważnieniu małżeństwa. Innymi powszechnie używanymi określeniami (także na co dzień) są młodociani, niepełnoletni, nieletni. O ile w potocznym rozumieniu rozróżnianie niektórych z tych pojęć nie ma dla nas większego znaczenia, o tyle w świetle prawa jest to kwestia niesamowicie istotna, wręcz fundamentalna. Fot.: KPP Aleksandrów Kujawski Ujęcie prawnokarne Zgłębiając wiedzę o osobach młodych, trzeba poznać całokształt uwarunkowań prawnych dotyczących tej grupy osób. W polskim prawie istnieje pojęcie młodocianego. Jest on sprawcą, który popełniając czyn zabroniony, nie ukończył 21 lat i podczas orzekania sądu w pierwszej instancji nie miał ukończonych 24 lat. W woli sądu leży możliwość nadzwyczajnego złagodzenia kary, gdy przemawiają względy z art. 54 aby sąd kierował się przede wszystkim tym, by sprawcę wychować. Kodeks karny w art. 10 wyraża się na temat osoby nieletniej. W § 1 tego artykułu czytamy, że „na zasadach określonych w tym kodeksie odpowiada ten, kto popełnia czyn zabroniony po ukończeniu 17 lat”. Z kolei, jak można zauważyć w komentarzu do Kodeksu karnego, „przyjmując ogólną regułę lat 17, dopuszcza również [kodeks] (…) możliwość elastycznego stosowania granicy wieku uzasadniającej odpowiedzialność karną. Jednakże, gdy chodzi o dolną granicę odpowiedzialności karnej, wyjątek (…) został wyraźnie pogłębiony w sensie przedmiotowym i podmiotowym. Odpowiedzialności w pewnych przypadkach mogą podlegać już osoby od lat 15. W § 2 artykułu 10 Kodeksu karnego czytamy „nieletni, który po ukończeniu 15 lat dopuszcza się czynu zabronionego określonego w art. 134, art. 148 § 1, 2, 3, art. 156 § 1, 3, art. 163 § 1, 3, art. 166, art. 173 § 1, 3, art. 197 § 3, art. 252 § 1, 2 oraz w art. 280, może odpowiadać na zasadach określonych w tym kodeksie, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne”. Artykuły wymienione w § 2 stanowią grupę poważnych przestępstw, przez popełnienie których nieletni powyżej 15 lat odpowiada jak osoba dorosła:– art. 134 dotyczy dopuszczenia się zamachu na życie prezydenta RP,– art. 148 zabójstwa człowieka,– art. 156 spowodowania ciężkiego uszczerbku na zdrowiu,– art. 163 sprowadzenia zdarzenia mogącego zagrozić życiu lub zdrowiu znacznej ilości osób lub tez mieniu w wielkim rozmiarze,– art. 166 podstępu lub gwałtu albo groźby ich zastosowania do przejęcia kontroli nad statkiem powietrznym lub wodnym,– art. 173 sprowadzenia katastrofy w ruchu powietrznym, wodnym lub lądowym, która zagraża zdrowiu i życiu wielu osób lub też znacznemu mieniu,– art. 197 doprowadzenia innej osoby do obcowania płciowego za pomocą przemocy, podstępu lub bezprawną groźbą,– art. 252 przetrzymywania zakładnika w intencji zmuszenia państwowego, samorządowego organu lub organizacji, instytucji, grupy osób, osoby prawnej lub fizycznej do określonego zachowania się,– art. 280 kradzieży z użyciem przemocy lub z groźbą jej natychmiastowego użycia, spowodowania u człowieka stanu bezbronności lub nieprzytomności. Art. 10 § 3 informuje, że w wypadku określonym w § 2 orzeczona kara nie może przekroczyć dwóch trzecich górnej granicy ustawowego zagrożenia przewidzianego za przypisane sprawcy przestępstwo; sąd może zastosować także nadzwyczajne złagodzenie kary. Zgodnie z art. 54 sąd, wymierzając karę młodocianemu lub nieletniemu, kieruje się przede wszystkim tym, aby sprawca został wychowany. Zastrzega się nieorzekanie kary dożywotniego pozbawienia wolności dla sprawcy, który nie ukończył 18 lat w trakcie popełniania przestępstwa. Z kolei art. 10 § 4 brzmi następująco: „W stosunku do sprawcy, który popełnił występek po ukończeniu lat 17, lecz przed ukończeniem lat 18, sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla nieletnich, jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają”. Art. 10 § 4 przewiduje możliwość podniesienia limitu odpowiedzialności karnej do lat 18 w niektórych przypadkach, ogólnie ujmując, opóźnionego rozwoju obywatelskiego, społecznego czy intelektualnego młodego człowieka. Nieletni nawet po popełnieniu poważnych przestępstw sądzony będzie łagodniej niż dorosły. Jego kara w takim wypadku nie może być wyższa niż 2/3 górnej granicy przewidzianej w ustawie za dany czyn. Sąd może także zastosować nadzwyczajne złagodzenie sankcji. Do decyzji sądu należy także wymierzenie kary sprawcy występku mającemu miedzy 17 a 18 lat — sąd może zastosować środki poprawcze, lecznicze albo wychowawcze przewidziane dla nieletnich. W przypadkach określonych w art. 10 § 4 stosuje się środki przewidziane w Ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich. Ujęcie proceduralno-wychowawcze Do ujęcia proceduralno-wychowawczego odnosi się Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich, której celem nadrzędnym jest profilaktyka rozumiana jako zmierzenie do przeciwdziałania przestępczości i demoralizacji nieletnich. Ustawa ta określa nieletniego trochę inaczej niż Kodeks karny. Art. 1 § 1 informuje, że przepisy tej ustawy stosuje się w sprawach zwalczania i zapobiegania demoralizacji w stosunku do osób, które nie ukończyły 18 lat, w sprawach o karalne czyny — do osób, które ukończyły 13 lat, a nie skończyły 17 lat oraz w stosunku do osób, które nie ukończyły 21 lat, a wobec do nich orzeczono wykonywanie środków poprawczych lub wychowawczych. Nieletnim jest więc:– w zakresie zwalczania i zapobiegania demoralizacji osoba niemająca skończonych 18 lat– w przypadku orzeczonych już środków poprawczych i wychowawczych osoba mająca mniej niż 21 lat– w zakresie postępowania o czyny karalne, którymi są niektóre wykroczenia i przestępstwa, osoba mająca między 13 a 17 powiedzieć, że do odpowiedzialności karnej pociągane są z reguły osoby, które w czasie popełnianej zbrodni ukończyły 17 lat. Poza nielicznymi wyjątkami osoby mające między 13 a 17 lat podlegają innym zasadom prawnym niż dorośli. Łącząc to wszystko w całość, można stwierdzić, że niezgodne z prawem zachowania nieletnich, które wymagają reakcji wymiaru sprawiedliwości to te popełnione zgodnie z art. 10 § 2 kodeksu karnego zachowania świadczące o demoralizacji nieletniego oraz czyny karalne. Czyny karalne nieletnich przez Ustawę o postępowaniu w sprawach nieletnich rozumiane są jako czyny zabronione popełniane przez osoby w wieku między 13 a 17 lat. Może to być przestępstwo, przestępstwo skarbowe lub wykroczenie opisane jest w kodeksie wykroczeń w art. 1 § 2 (czyny zabronione w art. 50a, art. 51, art. 69, art. 74, art. 76, art. 85, art. 87, art. 119, art. 122, art. 124, art. 133 i art. 143). Trudno przedstawić wszystkie z nich, jest mowa o posiadaniu noży czy maczet w miejscu publicznym, zakłócaniu spokoju, niszczeniu znaków, rzucaniu kamieniami w pojazdy będące w ruchu czy kradzieży. Sprawcy takich czynów nie odpowiadają jednak przed sądem karnym, lecz przed sądem rodzinnym, który stosuje wobec nich środki poprawcze lub wychowawcze. Jeżeli nieletni popełni któryś z opisanych wyżej czynów karalnych razem z dorosłym, to jego sprawa zostaje wyłączona przez prokuratora i przekazana do sądu rodzinnego. W art. 4 § 1 Ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich zawarte są przykładowe okoliczności świadczące o demoralizacji nieletniego; są to: uprawianie nierządu, używanie alkoholu lub innych środków z zamiarem wprowadzenia się w stan odurzenia, naruszanie zasad współżycia społecznego, systematyczne uchylanie się od obowiązku szkolnego lub kształcenia zawodowego, włóczęgostwo, popełnienie czynu zabronionego czy udział w grupach przestępczych. Podsumowanie Istnieją dwa modele postępowania z nieletnim. Pierwszy to model opiekuńczo-wychowawczy, czyli taki, w którym nie stosuje się środka izolacyjnego, ale np. orzeka się zakaz prowadzenia pojazdów, zobowiązuje się sprawce do przeproszenia pokrzywdzonego albo do naprawienia szkody, ustanawia się kuratelę. Drugi to model poprawczy, polegający na umieszczeniu sprawcy czynu w ośrodku poprawczym. Ważne, aby pamiętać, iż zgodnie z prawem każdy, dowiedziawszy się o popełnieniu czynu karalnego przez nieletniego, ma społeczny obowiązek zawiadomić o tym sąd rodzinny lub policję. Małoletni, który nie ukończył 13 lat, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę, a więc nie może być pociągany do odpowiedzialności za popełniane czyny. Źródła: – Ustawa z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy; – Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny; – Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich; – Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny; – red. T. Bojarski, Kodeks karny: komentarz, Warszawa 2009; – K. Gromek, Komentarz do ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich, Warszawa 2004; – J. Z. Hołda, Prawo karne wykonawcze, Warszawa 2006; – Encyklopedia. Prawo nie tylko dla prawników, Bielsko-Biała 2002; – Psychologowie zawsze podkreślają, że dobro dziecka jest najważniejsze. Z tego względu rodzice powinni zapewnić mu odpowiednie warunki rozwoju. Co więcej, wszelkie formy godzenia w dobro dziecka zasługują na potępienie, a szczególnie demoralizacja nieletnich. Tego typu działanie nosi nawet znamiona przestępstwa. Na czym dokładnie polega demoralizacja nieletnich? Omawiam tę kwestię w moim kolejnym artykule. Potrzebujesz pomocy adwokata? A może chcesz pomóc bliskiej Ci osobie? Zapraszam do zapoznania się z ofertą mojej Kancelarii Adwokackiej (Adwokat Sprawy Karne). W trudnych sprawach reprezentuję klientów z całej Polski. Zapraszam do kontaktu. Demoralizacja nieletnich – główne wnioski Demoralizacja nieletnich to niezwykle poważny problem społeczny, dlatego istotne są instrumenty służące jej zapobieganiu. Istnieje wiele zachowań, które stanowią przejaw demoralizacji – na przykład wandalizm, posługiwanie się wulgarnym słownictwem, wagarowanie, uciekanie z domu, zażywanie narkotyków lub innych środków odurzających, palenie papierosów, spożywanie alkoholu, przedwczesne podejmowanie współżycia seksualnego. Jeżeli dziecko jest zdemoralizowane, warto poszukać pomocy u specjalistów – psychologa, terapeuty lub pedagoga. Zgodnie z polskim prawem zasadniczo odpowiedzialność karną ponosi osoba, która ukończyła 17. rok życia. W przypadku niektórych przestępstw odpowiedzialność karną ponosi sprawca, który ukończył 15. rok życia. Wobec nieletnich sąd może zastosować dozór kuratora. Demoralizacja nieletnich – co to jest? Poprzez demoralizację rozumiemy pewien rodzaj moralnego rozprężenia, brak dyscypliny, co w konsekwencji prowadzi do dopuszczania się przez osobę zdemoralizowaną czynów o charakterze nieakceptowanym społecznie, między innymi przestępstw i wykroczeń. Żeby jednak móc mówić o demoralizacji, warto pamiętać, że zachowania te muszą się powtarzać. Co do zasady jednorazowy wybryk nie stanowi jeszcze o demoralizacji. Jeżeli chodzi o osoby nieletnie, demoralizacja stała się przedmiotem uwagi ustawodawcy. Otóż w ustawie o postępowaniu w sprawach nieletnich uregulowano ją jako czyn zabroniony. W tym sensie zdefiniowano ją w art. 4 § 1 wspomnianej ustawy. Skoro już wiesz, czym jest demoralizacja nieletnich, sprawdźmy teraz, jakie są jej przejawy. Na czym polega przestępstwo demoralizacji nieletnich? Jak już zdążyłeś zauważyć, pojęcie demoralizacji nieletnich ma charakter niezwykle ogólny. Oznacza to, że w jego zakresie mieszczą się różnego rodzaju zachowania. Poniżej omówię je bardziej szczegółowo. DEMORALIZACJA NIELETNICH Przejawy demoralizacji Demoralizacja może mieć różne formy. Jako jej przejawy można wskazać następujące zachowania: wandalizm; posługiwanie się wulgarnym słownictwem; wagarowanie; uciekanie z domu; zażywanie narkotyków lub innych środków odurzających; palenie papierosów; spożywanie alkoholu; przedwczesne podejmowanie współżycia seksualnego. Musisz jednak mieć na uwadze, że powyższe wyliczenie ma charakter wyłącznie przykładowy. Oznacza to, że przejawami demoralizacji nieletnich mogą być także inne zachowania, które odbiegają od przyjętych norm społecznych. Zachowania te powinny się powtarzać, aby można było mówić o demoralizacji. Jeżeli mają one miejsce jeden raz bądź sporadycznie, nie można ich rozpatrywać w takich kategoriach. Wyjątkiem jest jednak sytuacja, w której nieletni dopuścił się przestępstwa. Wystarczy popełnić chociażby jedno przestępstwo, aby można mówić o demoralizacji. Ucieczka z domu przez nieletniego Ucieczka z domu może być przejawem demoralizacji nieletniego. Wielu nastolatków decyduje się na taki krok ze względu na pragnienie poczucia się dorosłym, udowodnienia sobie, że są w stanie poradzić sobie w życiu samodzielnie. Niemniej zwykle ucieczka z domu jest przejawem bardzo silnego buntu wobec otaczającego środowiska, a zwłaszcza wobec rodziców. Faktycznie ucieczka z domu jest często początkiem kolejnych problemów. Powtarzające się ucieczki z domu mogą więc świadczyć o tym, że dane dziecko jest zdemoralizowane. Mogą być również sygnałem, że w jego życiu dzieje się coś niedobrego, coś, z czym trudno mu sobie poradzić. Z tego względu zawsze należy podchodzić indywidualnie do takiej sytuacji. Demoralizacja dziecka przez rodzica Demoralizacja dziecka może polegać na udziale rodzica w procesie jego wychowywania w sposób, który jest sprzeczny z normami społecznymi. Nie jest bowiem tajemnicą, że dzieci czerpią wiele wzorców zachowań od swoich rodziców. Jeżeli ojciec lub matka nadużywa alkoholu czy też stosuje różnego rodzaju przemoc, istnieje duże prawdopodobieństwo, że dziecko będzie naśladować te zachowania, zwłaszcza w szkole. Co jednak istotne, coraz częściej zdemoralizowane są także dzieci pochodzące z tak zwanych dobrych domów. Dlaczego tak się dzieje? Otóż głównym problemem jest tutaj emocjonalne zaniedbanie dziecka. Jeżeli bowiem rodzice nie mają dla niego czasu, dziecko poszukuje nowych doznań, które nie zawsze mają pozytywny wpływ na jego rozwój, a czasami wiążą się nawet z dopuszczeniem się czynów zabronionych prawem. Zastanówmy się teraz, co można zrobić, jeżeli zauważysz, że Twoje dziecko jest zdemoralizowane. DEMORALIZACJA DZIECKA PRZEZ RODZICA Co robić, jeśli dziecko jest zdemoralizowane? Wielu rodziców ma poważny problem z rozwiązaniem kwestii demoralizacji swojego dziecka. Nic dziwnego, każdy bowiem chciałby, aby jego dziecko miało zapewnione jak najlepsze warunki życia i rozwoju. Z tego względu, gdy pojawia się tego rodzaju problem, rodzice szukają najczęściej pomocy u specjalistów – psychologów, terapeutów i pedagogów. Niekiedy same rozmowy z dzieckiem doprowadzają do zmiany jego postępowania i powrotu na „właściwą drogę”. Oczywiście, zwykle są to procesy długotrwałe. Jeżeli jednak rodzice lekceważą sobie zalecenia specjalistów i nie dokładają starań, aby dziecko zmieniło swoje zachowanie, wówczas sytuacją danej rodziny może zainteresować się sąd. Za chwilę dowiesz się, jak wygląda postępowanie sądowe w przypadku demoralizacji nieletniego. Sprawa w sądzie dla nieletnich o demoralizację i kary Sąd wszczyna postępowanie wobec nieletniego, jeżeli zachodzą uzasadnione podejrzenia co do istnienia okoliczności wskazujących na jego demoralizację. Zawsze wydaje on w tym przedmiocie postanowienie, które – co ważne – nie jest zaskarżalne. Natomiast jeżeli nie ma podstaw do jego wszczęcia lub prowadzenia w określonym zakresie albo gdy orzeczenie środków wychowawczych lub poprawczych jest niecelowe, w szczególności ze względu na orzeczone już środki w innej sprawie, które w ocenie sądu są wystarczające, sąd rodzinny nie wszczyna postępowania, a wszczęte umarza w całości lub w części. Na to postanowienie przysługuje środek zaskarżenia w postaci zażalenia. Po rozpoczęciu sprawy sąd zleca przeprowadzenie wywiadu środowiskowego. Ma on na celu zweryfikowanie sytuacji rodzinnej dziecka. Ponadto brane są pod uwagę takie czynniki jak wiek małoletniego, stopień jego rozwoju fizycznego oraz psychicznego, a także jego cechy charakteru. Skutkiem postępowania o demoralizację może być na przykład: udzielenie dziecku upomnienia, zobowiązanie go do naprawienia szkody, skierowanie na udział w zajęciach terapeutycznych bądź też zobowiązanie do zaprzestania picia alkoholu. Oprócz tego nieletniego mogą spotkać o wiele bardziej dolegliwe sankcje! Otóż istnieje możliwość: zastosowania nadzoru kuratora, umieszczenia nieletniego w młodzieżowym ośrodku wychowawczym, bądź też w rodzinie zastępczej, a w skrajnych przypadkach nawet możliwość zdecydowania o umieszczeniu go w zakładzie poprawczym. Sąd może także nałożyć obowiązki na rodziców dziecka. Wśród nich można wskazać na przykład następujące zobowiązania: poprawa warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych dziecka, ścisła współpraca ze szkołą dziecka, poradnią psychologiczno-pedagogiczną lub inną poradnią specjalistyczną, lekarzem lub zakładem leczniczym. Gdyby jednak rodzice uchylali się od wykonania nałożonych na nich obowiązków, sąd może wymierzyć im karę pieniężną w wysokości od 50 do 1500 złotych. Wszystko jednak zależy od okoliczności danej sprawy, a ich oceny zawsze dokonuje sąd. A czy nieletni może odpowiadać jak dorosły? Jeżeli tak, to w jakich przypadkach? Kiedy nieletni odpowiada jak dorosły? Zasadniczo warunkiem odpowiedzialności karnej jest ukończenie przez sprawcę czynu 17. roku życia. W wyjątkowych przypadkach do odpowiedzialności może zostać pociągnięta także osoba, która ukończyła 15 lat. Chodzi tutaj o następujące czyny: zabójstwo, doprowadzenie do ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, sprowadzenie zdarzenia powszechnie niebezpiecznego, zgwałcenie ze szczególnym okrucieństwem, a także czynną napaść na funkcjonariusza. W takich sytuacjach nieletni odpowiada jak dorosły, czyli postępowanie toczy się w myśl przepisów Kodeksu postępowania karnego. Ze względu na swój wiek może on jednak liczyć na nadzwyczajne złagodzenie kary, niemniej uzależnione jest to od okoliczności danej sprawy. Jest to także uzależnione od przyjętej linii obrony. Zawsze bowiem warto skorzystać z pomocy prawnika – adwokata lub radcy prawnego, który pomoże przygotować strategię, a także podejmie się obrony przed sądem. W niektórych przypadkach sąd może ustanowić dla nieletniego kuratora. Jak to wygląda w praktyce? ODPOWIEDZIALNOŚĆ KARNA NIELETNIEGO Kurator dla nieletniego Sąd może zastosować nadzór kuratora wobec osoby, która nie mając ukończonego 17. roku życia, dopuściła się przestępstwa. Kurator kontaktuje się ze swoim podopiecznym nie później w terminie 7 dni od otrzymania prawomocnego orzeczenia sądu. Jego celem jest nie tylko pouczenie nieletniego o jego prawach i obowiązkach, a także w porozumieniu z jego rodzicami bądź opiekunami pomaga rozwiązywać życiowe problemy. Po 14 dniach od nawiązania pierwszego kontaktu kurator zobowiązany jest do złożenia sprawozdania sądowi. Ma ono formę pisemną. Kolejne sprawozdania składane są na żądanie sądu albo w terminach przez niego określonych. Kurator jest także uprawniony do przeprowadzenia wywiadu środowiskowego na zlecenie sądu. Jego celem jest poznanie sytuacji materialnej rodziny nieletniego, przebiegu jego nauki i sposobu spędzania czasu wolnego, jego kontaktów środowiskowych, stosunku do niego rodziców albo opiekuna, stanu zdrowia, a także znanych w środowisku uzależnień nieletniego. Co więcej, kurator może zwrócić się z wnioskiem o pomoc do miejscowej jednostki policji. Czy Ty lub Twój bliski potrzebujesz pomocy adwokata? Jeśli chciałbyś skorzystać z mojej pomocy, zapraszam do kontaktu. Działam na terenie takich miast jak: Poznań, Luboń, Gniezno, Śrem, Środa Wielkopolska, Grodzisk Wielkopolski, Swarzędz, Leszno, Piła, Kościan, Jarocin, Września oraz Wolsztyn. Posiadam także oddział w Świeciu, pracując w takich miejscowościach jak Grudziądz, Chełmno i Tuchola. W trudnych sprawach działam w CAŁEJ POLSCE! Umów się na konsultację! Adwokat Marlena Słupińska-Strysik e-mail: biuro@ tel. 61 646 00 40 tel. 68 419 00 45 tel. 52 511 00 65 UWAGA! W powyższy artykuł nie stanowi porady prawnej ani jej substytutu. Nie może też stanowić inspiracji do obrony w procesie karnym. Jeśli jesteś oskarżony w sprawie karnej koniecznie skontaktuj się z adwokatem! Komentarze:

kiedy nieletni odpowiada jak dorosły