Ale poznamy to po uczuciu pełności w brzuchu, bólu w okolicy żołądka, kłopotach gastrycznych i nudnościach. Mniej typowe objawy powiększonej śledziony to: Ciągłe zmęczenie. Wyniki krwi mogą wykazać anemię. Nadmierna potliwość, nocne poty może wiązać się z zaburzeniami hormonalnymi. Świąd skóry (skutek zalegania toksyn w Dzieje się tak dlatego, że to krwawienie z masy powoduje chorobę u zwierzaka i prawdopodobnie spowoduje śmierć, a nie sam rak. Po usunięciu śledziony problemy z krwawieniem ustąpią, a zwierzę będzie żyło kolejne trzy do sześciu miesięcy, nawet bez dalszego leczenia, nawet jeśli masa się rozprzestrzeniła. Dotkniętych choroba może być 10,1% populacji. ROZSZERZENIE I SKRĘT ŻOŁĄDKA/SKRĘT JELIT/SKRĘT ŚLEDZIONY: owczarki niemieckie są narażone na zwiększone ryzyko. wystąpienia zagrażającego życiu skręcenie żołądka, jelit lub śledziony w jamie brzusznej. Schorzenie wymaga natychmiastowej pomocy weterynaryjnej. Nawet nienowotworowe guzy śledziony mogą być niebezpieczne dla zdrowia Twojego psa, ponieważ mogą pęknąć i spowodować szybką śmierć z wewnętrznego krwawienia. Jednak operacja usunięcia łagodnych guzów śledziony jest zwykle bezpieczniejsza i skuteczniejsza niż chirurgia raka śledziony u psów. Częstość występowania metastatycznych guzów śledziony po analizie danych z literatury ocenia się na 1-9% chorych. Zazwyczaj wiążą się z zmianami przerzutowymi zlokalizowanymi w wątrobie i trzustce. Izolowane przerzuty do śledziony są zjawiskiem jeszcze bardziej unikalnym, a najwięcej takich udokumentowanych przypadków dotyczy kata sambutan ketua panitia 17 agustus singkat. O skręcie żołądka słyszeli niemalże wszyscy – na szczęście już powszechnie wiadomo, że należy uważać na łapczywe jedzenie przez psa i nie zmuszać do wysiłku po posiłku. Ale czym tak naprawdę jest skręt żołądka, czym grozi i jak go poprawnie zdiagnozować? Skręt żołądka to bardzo poważne uszkodzenie psiego żołądka. Nie jest do końca znana bezpośrednia przyczyna, ale warto wiedzieć o tym problemie jak najwięcej, bo szybka reakcja może uratować psu życie. Przeczytaj, jak się diagnozuje i leczy skręt żołądka u psa. Skręt żołądka u psa – co to jest? Skręt żołądka to jego obrót wokół własnej osi, najczęściej o 180, czasem o nawet 360 stopni. Zwykle zgodnie z ruchem wskazówek zegara – ale nie jest to reguła. Podczas skrętu żołądek psa się rozszerza – na zwiększanie objętości ma wpływ gromadzenie się w żołądku płynów, pokarmów i gazów, które nie mają jak się przedostać do jelit. Zdarza się, że podczas skrętu jest ciągnięta także śledziona. Skręt żołądka u psa jest stanem nagłym, wymagającym natychmiastowej interwencji lekarza weterynarii. Wyobraźmy sobie, że żołądek naszego psa zostaje „zblokowany” przez skręt. Naturalnym objawem jest wówczas powiększenie się brzucha z jednej strony, a dodatkowo pies próbuje zwymiotować – niestety bezskutecznie. Dodatkowo pies może być bardzo osłabiony, ociężały, dyszeć oraz dużo się ślinić. Jego błony śluzowe pysku mogą stać się blade. Jak długo trwa skręt żołądka u psa? Nie można jednoznacznie oszacować jak długo może trwać skręt żołądka u psa – jedno jest pewne, należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem, jeśli tylko mamy takie podejrzenie. Nieleczony skręt żołądka prowadzi nieuchronnie do bolesnej śmierci psa – a praktycznie niemożliwe jest, aby przekręcony żołądek samoczynnie wrócił na swoje miejsce. Jak leczyć skręt żołądka u psa? Przede wszystkim należy zdiagnozować fakt skrętu poprzez badanie USG, które jednoznacznie potwierdzi, że mamy do czynienia ze skrętem, a nie tylko powiększeniem żołądka, co także czasem ma miejsce. Jeżeli diagnoza się potwierdzi lekarz chirurgicznie odkręca żołądek. Częstą praktyką jest również przyszycie żołądka do ściany brzucha - czyli gastropeksja. Ma to na celu zapobiegniecie nawrotom schorzenia. Co robić gdy pies ma skręt żołądka? Odpowiedź na to pytanie jest wyżej – należy jak najszybciej jechać do weterynarza. Nie jest możliwa pomoc psu, bez interwencji chirurga. Skręt żołądka jest czysto mechanicznym uszkodzeniem, które tylko w ten sposób można wyleczyć. Najlepiej, aby operacja odbyła się nie później niż 5-6 godzin od wystąpienia pierwszych objawów – każda kolejna godzina niesie za sobą ogromne ryzyko trwałego uszkodzenia żołądka i śledziony. Pies po operacji skrętu żołądka – co musisz wiedzieć? Po operacji pies jest zwykle w lecznicy 2, 3 doby – podczas których lekarz ocenia czy jego stan zdrowia wraca do normy i czy układ pokarmowy zaczyna działać normalnie. Przez kilka dni do diety psa ostrożnie są wprowadzane pokarmy – pod stałą obserwacją. Dodatkowo pies może dostawać kroplówki, antybiotyki i leki przeciwbólowe. Przez kilka tygodni powinien unikać nadmiernego ruchu. Zalecana jest również kontrola serca i wątroby, które mogły ulec uszkodzeniu. Niestety skręt żołądka jest dolegliwością, która lubi powracać, więc ważne jest, aby po jednym incydencie już zawsze dokładnie obserwować psa i szybko reagować, gdy dzieje się coś niepokojącego. Jakie są przyczyny skrętu żołądka i jakie psy są narażone na skręt żołądka? Przyczyna skrętu żołądka nie jest jednoznacznie stwierdzona, ale ryzyko może mieć podłoże genetyczne. Na skręt narażone są przede wszystkim psy dużych ras bernardyny, dogi, retrievery, owczarki i berneńskie psy pasterskie. Prawdopodobieństwo wystąpienia skrętu żołądka zwiększa także przewlekły strach i stres zwierzęcia, niedożywienie oraz zbyt łapczywe jedzenie. Niebezpieczeństwo skrętu żołądka wynika także ze zbyt intensywnego treningu zaraz po jedzeniu. Jak zapobiec skrętowi żołądka u psa? Przede wszystkim warto stosować zasadę spacer – posiłek – odpoczynek. Po każdym jedzeniu pies powinien mieć przynajmniej 30 minut na relaks, zanim zaczniemy się z nim bawić. Warto również rozłożyć dzienną porcję posiłku na przynajmniej dwie, a nawet więcej mniejszych porcji. Jeżeli nasz pies je zbyt łapczywie, warto rozważyć zastosowanie miski spowalniającej jedzenie np. TRIXIE miska spowalniająca jedzenie lub rozsypać karmę na matę węchową lub w grę dla psa. Możliwe jest także prewencyjne przyklejenie żołądka do ściany brzucha, ale nie jest to często stosowany zabieg. Natalia Bąk 05 października 2006, 21:56 Beato i Jarku, bardzo dziękuje za informacje. Mam nadzieję, że nie będziecie mi mieli za złe, że nie napisałam tego od razu, ale są one potrzebne juz tylko mnie, bo dla mojej suni niestety jest juz za późno. Dlatego byłoby mi łatwiej, po tym co napisaliście, gdybym wiedziała, że to był chłoniak. Ale oczywiście tego nigdy się nie dowiem. Zapytałam o te nowotwory śledziony, bo oprócz zrozumiałego żalu po śmierci mojej suni, nie potrafię poradzić sobie z poczuciem winy i usiłuję zrozumieć jak to się stało. Diagnoza: "guz w jamie brzusznej" i jednocześnie prognoza: "nic już nie można zrobić zostały postawione po USG wykonanym dzień przed operacją, która potwierdziła jedno i drugie. Nie mogę winić lekarzy o to co sie stało i nie mam wątpliwości, że wtedy już nic więcej nie mogli zrobić. Guz śledziony był olbrzymi, silnie unaczyniony, jeżeli dobrze zrozumiałam bardzo agresywny (gdzieś "wrastał") i głównie z tego powodu nie można go było usunąć). Nie wiem, czy był to pierwotny nowotwór( były jakieś zmiany na pęcherzu i chyba w jelitach). O tę spóźnioną diagnozę obwiniam siebie, bo nie zauważyłam w porę, że pies jest poważnie chory. Wszystkie obserwowane u niej dolegliwości przypisywałam starzeniu się (miała ponad 14 lat)- trudności z chodzeniem, wychodzeniem po schodach, niechęc do dłuższych spacerów tłumaczyłam zapewne chorymi stawami. Niepokoiłam się, że w ciągu ostatnich 2 miesięcy te objawy gwałtownie się nasilały. Poza tym miała apetyt, normalnie się wypróżniała. Ostatnio zauważyłam, ze zjada ziemię. Sądziłam, że to brak witamin. Wydawało mi się, że trochę schudła, ale myślałam, że to dobrze i że to efekt bardziej dietetycznego odżywiania. Kilka dni "przed" zaczęła pokasływać- podejrzewałam przeziębienie. W tym czasie od 2tygodni leczyłam ją (dostała jakis lek przeciwsterydowy, witaminy i arthroflex- 1 dawkę w przeddzień pogorszenia jej stanu). Teraz wiem, że wszystkie opisane objawy sygnalizowały powazną chorobę. Ale chyba je "wypierałam", bo paradoksalnie, od dawna czułam lęk związany z nieuniknionym, kiedys rozstaniem. A niemal do końca chciałam wierzyć, że to odległa przyszłość. Wiem, że teraz będę wrażliwa a nawet przewrażliwiona na wszystkie niedomagania psa, jeżeli kiedyś zdecyduję się zaopiekować następnym. PobierzNaczyniakomięsak – Hemagiosarcoma (HSA) jest najczęstszym nowotworem śledziony, atakującym przede wszystkim psy w średnim wieku. Szczególnie narażone na zachorowanie są owczarki niemieckie oraz labradory i golden retrivery. Aktualnie, za przyczynę nowotworu uznaje się zaburzenia w autokrynnej stymulacji receptorów biorących udział w procesach regulacyjnych angiogenezy – szczególnie VEGF. Najczęściej pierwotnym miejscem rozwoju nowotworu jest śledziona – rzadziej wątroba, przedsionki serca, skóra, inne narządy trzewne i jest nowotworem niezwykle złośliwym, dającym prawie w każdym przypadku przerzuty drogą naczyń krwionośnych. Pęknięcie guza jest czynnikiem sprzyjającym rozsiewowi choroby przez implantację komórek do narządów jamy brzusznej. Najczęstszymi miejscami pojawiania się przerzutów są wątroba, płuca, nerki, mięśnie, skóra, prawy przedsionek serca (około 25% przypadków !) i mózg (12%).Objawy kliniczne zwykle są niespecyficzne i zależą od lokalizacji guza. Zwykle letarg i osłabienie są mylnie wiązane z wiekiem zwierzęcia. Tymczasem wynikają z dyskomfortu w jamie brzusznej, anemii, zaburzeń czynności narządów (wątroby, nerek). Typowym zdarzeniem jest sytuacja, gdy chore zwierzę trafia do lecznicy z powodu nagłego pogorszenia stanu zdrowia związanego z pęknięciem guza, ostrym krwotokiem, anemią mikroangiopatyczną lub objawami bólu brzucha (uciskiem guza na inne organy). Często krwotokom mogą sprzyjać zaburzenia krzepnięcia występujące aż u około 25% diagnostyce różnicowej musimy uwzględnić inne nowotworowe i nienowotworowe zmiany występujące w śledzionie – krwiaki, naczyniaki, guza z komórek plazmatycznych, chłoniaka czy mięsaka histiocytarnego. Niezbędne do tego jest pełne badanie pacjenta uwzględniające badania obrazowe (USG brzucha i RTG klatki piersiowej), ogólne badanie krwi oraz ocenę hematologiczną. W niektórych sytuacjach badania te są uzupełnione o biopsję obecność przerzutów jest krytycznym czynnikiem decydującym o rokowaniu – jest ono złe, gdy takie przerzuty są obecne, warto podjąć jednak próbę leczenia paliatywnego spodziewając się, że czas przeżycia będzie tak dobry, jak w przypadkach bez obecności leczenie uzupełniające stosuje się protokoły leczenia oparte na Doxorubicynie. 3 – lekowy program leczenia VAC – średni czas przeżycia +/- 145 dni. 2 – lekowy program leczenia AC – średni czas przeżycia +/- 179 dni – prowadzi się przez 4-6 21-dniowych cykli. Aby zakwalifikować pacjenta do leczenia, należy wykonać echo serca celem oceny jego wydolności i obecności ewentualnych przerzutów (Doxorubicyna wykazuje toksyczność w odniesieniu do tego narządu). Lek nowszej generacji – Epirubicyna – stosowany jest u zwierząt ze stabilną chorobą serca bądź predysponowanych do kardiomiopatii. Toksyczność na szpik kostny ma szczyt w 10 dniu po podaniu – tego dnia wskazana jest kontrolna morfologia podajemy rano wraz z Furosemidem, aby skrócić maksymalnie czas oddziaływania metabolitów tego leku na śluzówkę pęcherza moczowego. Lek jest silnie toksyczny dla szpiku – w 3 i 6 dniu od rozpoczęcia podawania wykonuje się kontrolną morfologie – interweniujemy, gdy liczna neutrofili spada poniżej krytycznego poziomu. Z uwagi na silny efekt pierwszego przejścia przez wątrobę, narząd ten należy okresowo przypuszczenia, że tak zwana terapia metronomiczna może mieć szczególne znaczenie w leczeniu HSA, ze względu na to, że punktem jej uchwytu są procesy angiogenezy. Niektórzy badacze uzyskiwali podobne rezultaty czasu przeżycia zwierząt, jak przy tradycyjnej chemioterapii. W leczeniu tym, stosuje się doustnie niskie, ale częste dawki leku przeciwnowotworowego oraz przeciwzapalnego. Są to Cyklofosfamid lub Chlorambucil oraz Piroxicam (lub inny lek przeciwzapalny). Niskie dawki leków minimalizują ryzyko działań ubocznych. Ta terapia może być przedłużeniem tradycyjnej opisanej wyżej chemioterapii bądź być postępowaniem onkolog lek. wet. Jarosław BalcerzakNajczęściej czytane artykuły: Chłoniak psów, Leczenie bólu, Elektrochemioterapia. Spis treści:1. Co to jest rozszerzenie żołądka?2. Co oznacza skręt żołądka?3. Co jest najpierw – skręt czy rozszerzenie żołądka?4. Powikłania rozszerzenia i skrętu żołądka (gdv)5. Jak długo trwa skręt żołądka u psa?6. Przyczyny7. Predyspozycje do powstania gdv:8. Objawy kliniczne rozszerzenia i skrętu żołądka9. Postępowanie z psem z objawami gdv10. Stabilizacja pacjenta w gabinecie Płynoterapia, leki, Dekompresja Zabieg chirurgiczny, Opieka Profilaktyka11. Jak uchronić psa przed skrętem żołądka? Odpowiednia Częstotliwość i sposób podawania Częste Odpoczynek po Stosowanie misek spowalniających pobieranie Karmienie na Unikanie karmienia po Warto również pamiętać o:12. Podsumowanie Rozszerzenie żołądka to choroba, która bardzo szybko może doprowadzić do jego skrętu, czyli stanu określanego jako bezpośrednie zagrożenie życia. Jeśli więc jesteś opiekunem psa mającego duże rozmiary bądź psa rasy predysponowanej do zachorowania na tę chorobę, koniecznie przeczytaj artykuł, dowiedz się, jak reagować, gdy pojawią się pierwsze niepokojące objawy u psa, oraz jak postępować, by nie doszło do rozszerzenia żołądka lub co gorsza, do jego skrętu. Najbardziej podatne na GDV są: – bernardyny, – berneńskie psy pasterskie, – nowofundlandy, – czarne teriery rosyjskie, – leonbergery, – dobermany, – dogi niemieckie, – dogi argentyńskie, – bulmastify, – mastify, – owczarki niemieckie, – inni przedstawiciele molosów i psich olbrzymów. Predysponowane są również psy o wąskiej i głębokiej klatce piersiowej, takie jak: – setery irlandzkie, – charty, – wilczarze, – rodezjany. Co to jest rozszerzenie żołądka? Rozszerzenie żołądka, zwane również ostrym rozszerzeniem żołądka (ORŻ), to, najprościej mówiąc, jego bardzo mocne wypełnienie gazem oraz płynami, przez co znacznie zwiększa się jego rozmiar, a to powoduje ucisk na sąsiadujące z nim narządy wewnętrzne oraz przeponę. Wywołuje ono szereg kolejnych zmian patologicznych w obrębie narządów jamy brzusznej, co ma natychmiastowy wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. W powiększonym żołądku znajduje się przede wszystkim powietrze, płyn, ale także inne gazy pochodzące z procesów fermentacji zalegającego w nim pokarmu. Płyn to przede wszystkim sok żołądkowy, pokarm oraz przesięk będący następstwem powstałego zastoju żylnego. Na skutek powiększania się rozmiarów żołądka dochodzi do rozciągnięcia jego głównego więzadła – więzadła żołądkowo-wątrobowego, przez co żołądek może ulec obróceniu. Co oznacza skręt żołądka? To obrócenie się żołądka zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Następuje to wzdłuż osi długiej żołądka, najczęściej o 180-270 stopni. Skręcony żołądek ustawia się odźwiernikiem w kierunku lewej ściany jamy brzusznej, dno żołądka kieruje się w stronę prawej ściany jamy brzusznej. W takim nienaturalnym skręceniu jakby zatyka się odpływ z żołądka i rozszerzenie tego narządu postępuje. Odwrócony żołądek ciągnie za sobą krezkę i więzadła żołądkowe, a taki stan może doprowadzić również do skrętu śledziony, a przede wszystkim do zacisku głównych naczyń krwionośnych – w konsekwencji może spowodować niedokrwienie narządów jamy brzusznej. Ucisk na żyłę główną doogonową powoduje zmniejszenie ukrwienia samego żołądka oraz znacząco zmienia pracę serca. Zmniejsza się bowiem pojemność minutowa serca, co w konsekwencji doprowadza do wstrząsu, który często kończy się zgonem pacjenta. Co jest najpierw – skręt czy rozszerzenie żołądka? Tutaj literatura naukowa nie daje jednoznacznej odpowiedzi. Są dowody na to, że pierwsze jest skręcenie żołądka, a dopiero wówczas dochodzi do jego rozszerzenia. W praktyce najczęściej spotykamy jednak ostre rozszerzenie żołądka, na skutek którego dochodzi do jego obrócenia. Do samego rozszerzenia żołądka może dojść w wyniku gromadzenia się gazów powstałych w procesie bakteryjnej fermentacji, szczególnie gdy z jakiegoś powodu doszło do zacisku dolnego zwieracza przełyku i/lub odźwiernika, przez co pasaż treści pokarmowych (dalej do jelit) nie jest możliwy. Bywa, że powodem takiego stanu jest ciało obce, rozrost ściany żołądka (w tym nowotworowy), zmiany chorobowe w obrębie dolnego zwieracza przełyku czy odźwiernika bądź inne patologiczne zaburzenia w obrębie jamy brzusznej. U niektórych psów rozszerzenie żołądka powstaje na skutek aerofagii, czyli nadmiernego połykania powietrza, np. przy jednoczesnych zaburzeniach z układu oddechowego czy kardiologicznego. Są także psy, których budowa anatomiczna predysponuje do skręcenia żołądka, czyli te osobniki, które mają długie więzadło żołądkowo-wątrobowe. Innymi słowy – te o długiej i wąskiej klatce piersiowej. I są też takie rasy, które mają większe predyspozycje do rozszerzenia żołądka. W praktyce nie ma to większego znaczenia, co jest pierwsze. Jeden i drugi stan zagraża życiu i oba są ze sobą ściśle powiązane. Mając psa z ostrym rozszerzeniem żołądka, wiemy, że w każdej sekundzie może dojść do skrętu i odwrotnie. Jedno jest pewne – należy wdrożyć jak najszybciej odpowiednie leczenie, w tym intensywną terapię, a nawet poddać psa ratującej życie operacji chirurgicznej. Powikłania rozszerzenia i skrętu żołądka (GDV) Skręt śledziony nie zawsze występuje przy skręcie żołądka, ale dość często jest jego następstwem. Pamiętajmy, że taka sytuacja może także rozwinąć się u psa, niezależnie od rozszerzenia czy skrętu żołądka. Niemniej w zależności od tego, jak bardzo obrócony jest żołądek, może dojść do pociągnięcia więzadeł i naczyń, a następnie do pociągnięcia i obróceniaśledziony. Prawie zawsze przy GDV dochodzi do jej obrzęku wskutek ucisku na śledziony. Może doprowadzić to także do zakrzepicy tętnicy śledzionowej, co powoduje jej martwicę. W takiej sytuacji śledzionę należy usunąć chirurgicznie. Ucisk na żyłę wrotną oraz główną doogonową powoduje spadek ciśnienia, na skutek którego rozwija się wstrząs hipowolemiczny. Powstaje niedokrwienie, a zatem i niedotlenienie narządów w jamie brzusznej, w tym przede wszystkim żołądka, jak i bardzo wrażliwej trzustki i nerek. Serce zaczyna pracować niemiarowo, powstaje arytmia, a następnie rzadkoskurcz. Wszystko to dzieje się w wyniku spadku ciśnienia, zmniejszenia pojemności minutowej serca skutkującego niedotlenieniem mięśnia sercowego. Uciśnięta przepona jest mniej elastyczna, powiększony żołądek spycha płuca dogłowowo, co powoduje zaburzenia oddychania u psa i potęguje niedotlenienie. W wyniku niedotlenienia i braku prawidłowej perfuzji tkanek ściany żołądka jej część może ulec martwicy. Najczęściej pojawia się ona wzdłuż krzywizny większej żołądka. Problem ten dotyka aż 20% psów ze skrętem żołądka. Jest to prognostycznie bardzo niekorzystne dla psa, dlatego zawsze staramy się tego uniknąć. W tym przypadku bardzo istotna jest szybka interwencja lekarska. Im dłużej trwa rozszerzenie i skręt, tym większe jest ryzyko powstania martwicy. Martwica może szybko doprowadzić do objawów wstrząsu septycznego, co wiąże się z dużo gorszym rokowaniem dla pacjenta. Gdy stwierdza się martwicę ściany żołądka w trakcie zabiegu chirurgicznego (nie ma innej możliwości jej potwierdzenia), konieczne jest usunięcie fragmentu ściany żołądka, a następnie prawidłowe jego zszycie, by ten mógł nadal spełniać swoją funkcję. Nie jest to proste zadanie i dobrze, by chirurg specjalizował się w tego typu zabiegach. Również po zabiegu pacjent po resekcji ściany żołądka wymaga dłuższej hospitalizacji, odpowiedniego karmienia, w tym pozajelitowego w początkowym okresie. W trakcie skrętu krezka oraz liczne drobne naczynia żołądkowe zostają przerwane. Wskutek tego dochodzi do krwawienia w obrębie jamy brzusznej, co może być widoczne na zdjęciu RTG w postaci wolnego płynu. Jeśli krwawienie nie jest zbyt duże, nie ma powodu do niepokoju – po zabiegu wszystko powinno wrócić do normy. Przy rozszerzeniu żołądka może także dojść do jego perforacji, czyli przerwania/pęknięcia ściany żołądka, szczególnie gdy jej fragment zo stał objęty martwicą. Martwy fragment ściany jest zdecydowanie słabszy, a , jakie w żołądku, oraz siły, jakie działają na obrócony narząd, mogą spowodować przerwanie ciągłości jego ściany. Jest to stan bezpośrednio zagrażający życiu pacjenta. Najtrudniejszym powikłaniem jest niedotlenienie narządów wewnętrznych, w tym wątroby, trzustki czy nerek – wtedy niemożliwe jest przywrócenie prawidłowej funkcji wymienionych narządów, nawet po ustabilizowaniu skrętu żołądka. Jak wspomniałam, spadek ciśnienia krwi, niedotlenienie, powstająca martwica żołądka mogą w każdej chwili doprowadzić do wstrząsu hipowolemicznego, zapalenia otrzewnej, sepsy, a następnie do zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC) i śmierci psa. Jak długo trwa skręt żołądka u psa? To pytanie zadaje nam większość opiekunów, martwiąc się, czy zdąży na czas dojechać i pomóc psu. Nie ma co się dziwić, gdyż każda minuta, godzina ma tutaj znaczenie. Jednak nie ma jednoznacznej odpowiedzi, granicy, dzięki której będziemy mogli ocenić stan pacjenta czy przewidzieć rokowanie. Prawda jest jednak taka, że choroba postępuje bardzo szybko od momentu pojawienia się pierwszych objawów. Literatura podaje, że pies, u którego ostre rozszerzenie i skręt żołądka trwają powyżej 5 h, ma już bardzo złe rokowanie. Pies w takim stanie może przeżyć kilka godzin, ale czy przeżyje procedury stabilizacji i zabieg – nie wiadomo. Jest to cecha bardzo indywidualna i zależy od wielu czynników, w tym od wieku, kondycji psa, ale przede wszystkim od zmian, do jakich doszło w obrębie jamy brzusznej i żołądka. Przyczyny Niestety, nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, co tak naprawdę wywołuje ostre rozszerzenie i skręt żołądka. Wiemy jednak, że wpływ na tę chorobę ma wiele czynników. Po pierwsze, predyspozycje rasowe – najbardziej narażone są rasy psów odznaczających się długą i głęboką klatką piersiową, z racji wydłużonego więzadła żołądkowego mają większe predyspozycje do skrętu żołądka. Po drugie, psy ras dużych i olbrzymich ze względu na swoje rozmiary są podatne na to schorzenie. Po trzecie, duże znaczenie odgrywa tu genetyka. Po czwarte, ilość połykanego powietrza – im więcej pies połyka go podczas karmienia czy oddychania, tym większa możliwość wystąpienia rozszerzenia żołądka. Wysiłek fizyczny to kolejny z czynników, który wpływa na wystąpienie tej jednostki chorobowej. Dlatego zawsze pies po posiłku powinien przez kilka godzin wypoczywać, a nie iść na spacer czy szaleć podczas zabawy. Ponadto przyczyną rozszerzenia żołądka może być też stres. Na chorobę nie ma wpływu płeć ani wiek. Faktem jest, że częściej choroba występuje u psów w wieku średnim i starszym, jednak bywają psy niespełna roczne z rozszerzonym żołądkiem. Podobnie nie zapominajmy, że u psów małych ras, a nawet wśród kotów zdarzają się przypadki z ostrym rozszerzeniem i skrętem żołądka. Predyspozycje do powstania GDV: – psy ras dużych i olbrzymich Duże psiaki (najczęściej te powyżej 40 kg) są bardziej zagrożone wystąpieniem rozszerzenia i skrętu żołądka. Należą tutaj przede wszystkim bernardyny, berneńskie psy pasterskie, nowofundlandy, czarne teriery rosyjskie, leonbergery, dobermany, dogi niemieckie, dogi argentyńskie, bulmastify, mastify i inni przedstawiciele molosów i psich olbrzymów. – psy o wąskiej i głębokiej klatce piersiowej Są to setery irlandzkie, charty, wilczarze, rodezjany. – psy ze skłonnościami genetycznymi Jeśli na rozszerzenie i/lub skręt żołądka cierpiał któryś z rodziców bądź dziadków, niestety wysoce prawdopodobne jest, że przypadłość może dotknąć Twojego psa. Podobnie jeśli wśród rodzeństwa zdiagnozowana została taka przypadłość, należy być ostrożnym. – psy w starszym wieku Zwracaj szczególną uwagę na sposób karmienia i pojenia swojego psiaka, jeżeli ukończył on 8. rok życia. – psy skrajnie niedożywione (z tzw. silną kacheksją) i psy z niedowagą Czworonogi, u których brakuje odpowiedniej ilości tłuszczu krezkowego (czyli tłuszczu fizjologicznie otaczającego jelita i żołądek), są bardziej zagrożone GDV. – psy nerwowe i strachliwe Czynniki predysponujące do skrętu żołądka to także stres i impulsywny temperament psa. Często czworonogi jedzą łapczywie i łykają powietrze podczas posiłku, co znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia dolegliwości żołądkowych. – psy karmione w nieprawidłowy sposób Na GDV ma wpływ również źle dostosowana dieta, w tym karmienie odpadkami, kośćmi, szybko fermentującymi posiłkami. Także psy karmione nieregularnie bądź też karmione tylko raz dziennie dużą porcją posiłku są bardziej zagrożone. – psy jedzące za szybko i łapczywie, łykające powietrze w trakcie spożywania posiłku czy picia wody. Objawy kliniczne rozszerzenia i skrętu żołądka Pies z ostrym rozszerzeniem i skrętem żołądka: – jest niespokojny, na początku rozszerzenia pies jest w stanie stać i chodzić, ale w sytuacji skrajnej będzie leżał na boku, – dyszy, sapie, – dość charakterystycznym objawem są bezproduktywne wymioty lub ulewania, – ślini się, – ma mdłości, – odmawia jakiegokolwiek posiłku czy napicia się wody, – jego błony śluzowe i język najczęściej są blade, – tętno na tętnicach udowych jest osłabione, ale wyczuwalne, – wzrasta jego akcja serca i liczba oddechów na minutę, – pies wykazuje ostry ból w jamie brzusznej, – jama brzuszna jest twarda i napięta, – występuje u niego powiększenie obrysu jamy brzusznej – często można spotkać opis mówiący, że widoczne jest wyraźne zwiększenie obrysu jamy brzusznej na wysokości żołądka, czyli tuż za linią żeber – nie jest to jednak regułą, zdarza się bowiem, że obrys jamy brzusznej bywa tylko minimalnie powiększony, – objawy rozszerzenia żołądka szybko postępują, z minuty na minutę pies staje się coraz bardziej słaby, a akcja serca i oddechy przyspieszają. Na podstawie samych objawów nie da się postawić diagnozy, czy pies ma jedynie rozszerzenie żołądka czy także jego skręcenie. Odpowiedź na to pytanie znajdziemy po badaniu klinicznym oraz badaniu RTG jamy brzusznej. Myślę, że ważne jest uświadomienie opiekunom, że objawy nie są wprost proporcjonalne do zaawansowania i postępu choroby. Bywa, że jeden pies z rozszerzeniem żołądka może leżeć półprzytomny, a drugi ze skrętem wejść o własnych siłach do gabinetu, jak gdyby nigdy nic. Jak wspomniałam, nasilenie objawów nie zawsze idzie w parze z zaawansowaniem procesów chorobowych. Jednak najistotniejsze w takiej sytuacji jest szybkie postawienie diagnozy i ustabilizowanie pacjenta, by zapobiec wstrząsowi, jaki może wystąpić w toku postępu choroby. Pies we wstrząsie, w końcowym stadium GDV: – leży i dyszy, nie ma siły chodzić, – jest półprzytomny, – może mieć znacznie powiększony obrys jamy brzusznej, – jest odwodniony, – jego błony śluzowe są blade, a nawet porcelanowe, – tętno na tętnicach udowych jest ledwo wyczuwalne/niewyczuwalne, – kończyny miedniczne są zimne, – na błonach śluzowych i skórze pojawiają się wynaczynienia i nastrzykania, czyli objawy DIC (zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego), – może pojawić się gorączka, a następnie spadek temperatury poniżej normy (hipotermia), – pojawia się nagły spadek ciśnienia krwi oraz arytmia serca. Jeśli masz psa rasy narażonej na ostre rozszerzenie żołądka i dostrzegasz u niego niepokojące objawy – jak najszybciej udaj się z pupilem do kliniki weterynaryjnej! Postępowanie z psem z objawami GDV Niestety, nie ma magicznej tabletki czy procedury, jaką można wykonać w domu, by przyhamować rozwój choroby. Przede wszystkim nie zaleca się na własną rękę odbarczania żołądka. Zalecenie jest jedno – czym prędzej udać się do gabinetu weterynaryjnego. Nie podawać żadnych leków doustnie, nie poić psa na siłę. Delikatnie przenieść go do auta i jak najszybciej skontaktować się z lekarzem weterynarii w celu ustalenia postępowania. Nie powinno to budzić zdziwienia, jeżeli lekarz odeśle pacjenta do większej czy bardziej wyspecjalizowanej placówki, gdzie pomoc zostanie mu szybciej udzielona i będzie mógł zostać poddany dłuższej hospitalizacji. Pacjent taki wymaga postępowania wielokierunkowego, najczęściej przy udziale całego zespołu lekarzy i techników weterynarii. Stabilizacja pacjenta w gabinecie weterynaryjnym Badania Lekarz po zbadaniu klinicznym psa od razu powinien wykonać zdjęcie RTG, aby potwierdzić bądź wykluczyć ostre rozszerzenie/skręt żołądka. Jeżeli pies jest we wstrząsie, najpierw powinien zostać ustabilizowany, a dopiero później poddany badaniom RTG. Rozszerzenie żołądka na zdjęciu rentgenowskim wykonanym u pacjenta w pozycji prawobocznej widoczne będzie jako jeden wielki zgazowany, okrągły żołądek oraz częściowo przepełnione powietrzem jelita. Mówiąc najogólniej, wygląda to jak jedna wielka bańka czy też balon na środku jamy brzusznej. Skręcony żołądek widoczny jest jako podwójny balon czy też podwójna bańka, dokładnie mówiąc, żołądek przedzielony jest charakterystycznym pasmem tkanki miękkiej. Wynika to z obrotu, jaki wykonał – tkanki oddzielają odźwiernik od dna żołądka. Obraz ten nazywany jest często ramieniem Popeye’a. Badania krwi – morfologia, badanie biochemiczne, na tym etapie nie mają większego znaczenia ani nie przynoszą żadnych charakterystycznych czy wartościowych w diagnostyce GDV informacji. Są one jednak niezwykle ważne z punktu widzenia monitoringu czynności pozostałych narządów w jamie brzusznej. Jedynie badanie stężenia mleczanów w surowicy krwi jest wprost proporcjonalne do rozwoju martwicy żołądka, a zatem pozwala na ustalenie zaawansowania choroby oraz rokowania dla pacjenta. Badanie to jednak nie jest zazwyczaj dostępne od ręki w większości placówek weterynaryjnych w Polsce. Płynoterapia, leki, stabilizacja Pacjent przede wszystkim powinien zostać podłączony do kroplówki w celu podania mu płynów w szybkim wlewie dożylnym. Jest to niezwykle ważne, by przywrócić odpowiednie ciśnienie krwi oraz wyrównać poziomy elektrolitów i zapobiec kwasicy. Następnie istotne jest, by podać psu leki przeciwbólowe, najczęściej wybiera się tutaj opioidy. W zależności od stanu, w jakim pupil się znajduje, konieczna może być także tlenoterapia oraz podanie leków przeciwwstrząsowych (adrenalina). Dekompresja żołądka – czyli jego odgazowanie. Jest to niezwykle ważne. Najczęściej w praktyce wygląda to tak, że zespół lekarzy dzieli się, jedni zajmują się stabilizacją wstrząsu hipowolemicznego (czyli podłączają odpowiednie płyny we wlewie dożylnym), a drudzy starają się odbarczyć uciskający na narządy i naczynia żołądek. Sondowanie to podstawowa czynność, jaką należy wykonać, by odbarczyć żołądek. Wprowadzenie zgłębnika (czyli rurki) ustno-żołądkowego nie jest prostym zadaniem, gdyż istnieje ryzyko przebicia ściany żołądka, dlatego wymaga ono doświadczenia i precyzji. Jeśli uda się zasondować pacjenta, wykonuje się płukanie żołądka. Niestety w praktyce bywa, że często nie udaje się dotrzeć sondą do żołądka. W takim przypadku wykonuje się przezskórną gastrocentezę (czyli trokaruje żołądek). Oznacza to po prostu przebicie odpowiednio dobraną igłą powłoki ciała i ściany żołądka, aby wypuścić z niego gazy. Należy jednak uważać, by nie nakłuć innych narządów, np. śledziony. Zabieg chirurgiczny, gastropeksja Pacjent ze skrętem żołądka, tuż po stabilizacji i próbie dekompresji, powinien jak najszybciej trafić na stół operacyjny. Pies poddawany jest znieczuleniu całkowitemu. Zabieg chirurgiczny ma na celu: – odwrócenie żołądka, by znalazł się w prawidłowej pozycji (odkręcenie), – usunięcie nadmiaru gazu i treści pokarmowej z żołądka (jeśli nadal się znajduje), – ocenę stanu ściany żołądka, czy nie doszło do perforacji lub martwicy, jeśli tak, to jej usunięcie (gastrektomia), – sprawdzenie obecności ciała obcego w obrębie żołądka (może być powodem rozszerzenia i skrętu) i usunięcie go, – ocenę śledziony – jeśli jest skręcona, należy ją odkręcić (zazwyczaj dzieje się to samoistnie wraz z odkręceniem żołądka) – oraz ocenę, czy doszło do jej martwicy, jeśli tak, należy ją usunąć (splenektomia), – ocenę żywotności narządów wewnętrznych, – ocenę dużych naczyń krwionośnych znajdujących się w jamie brzusznej, – ocenę stopnia krwawienia do jamy brzusznej, – kolejnym krokiem jest gastropeksja – czyli przyszycie fragmentu ściany żołądka do ściany jamy brzusznej, aby zapobiec kolejnym skrętom. Wykonuje się to rutynowo, by zabezpieczyć psa przed kolejnym skrętem żołądka. Są dwa rodzaje gastropeksji – z użyciem pętli paskowej bądź z nacięciem. Rodzaj metody zależy od doświadczenia i decyzji chirurga. Opieka pooperacyjna Po operacji pacjent wymaga stałego monitoringu, płynoterapii, podania silnych leków przeciwbólowych i antybiotyków o szerokim spektrum. Z powodu zapalenia ściany żołądka lub jego owrzodzenia konieczne mogą być leki przeciwwymiotne oraz leki osłonowe czy leki hamujące wydzielanie kwasu żołądkowego (leki z grupy IPP). Jeśli została usunięta śledziona, krwawienie do jamy brzusznej było duże, pacjent może wymagać transfuzji krwi. Ponadto jeśli został usunięty fragment ściany żołądka, konieczne jest odpowiednie wprowadzanie posiłków, w tym początkowo stosowanie diety płynnej. W niektórych przypadkach psy wykazują zaburzenia akcji serca nawet do 3 dób po zabiegu, wymagają zatem kontrolnego EKG oraz odpowiedniego leczenia. Pies po rozszerzeniu i skręcie żołądka wymaga przynajmniej kilkudniowej kontroli i obserwacji lekarskiej. Rokowanie Rokowanie dla psów z rozszerzeniem i skrętem żołądka jest ostrożne. Zależy przede wszystkim od stadium zaawansowania choroby, kondycji psa oraz od tego, kiedy została udzielona mu pomoc. Rokowanie określa się jako złe dla psów w stanie wstrząsu, z rozwiniętym zespołem DIC lub martwicą żołądka. W literaturze znajdziemy bardzo zróżnicowane statystyki, w zależności od tego, z jakiego okresu pochodzą badania. Śmiertelność wynosi od 33 do 43%. Psy z martwicą żołądka wykazują śmiertelność na poziomie 42%, podczas gdy bez martwicy żołądka śmiertelność waha się od 2 do 14%. Rokowanie dość szybko przyjętego psa można przewidywać na podstawie badania stężenia mleczanu w surowicy krwi (wyższy poziom, większe ryzyko martwicy żołądka, gorsze rokowanie, wymagane bardziej agresywne leczenie). Jak wspomniałam, badanie to nie jest rutynowo wykonywane od ręki w większości placówek weterynaryjnych w Polsce. Aktualnie współczynnik przeżycia ogólnie szacuje się na 73-90%. Jest to zadowalający wynik, gdyż statystyki te znacząco poprawiły się na przestrzeni ostatnich dekad. Wynika to zarówno z większej świadomości, jak i edukacji właścicieli psów ras podatnych na chorobę oraz z coraz to bardziej profesjonalnej pomocy, jaką uzyskują zwierzęta w gabinetach weterynaryjnych. Profilaktyka Niestety, nie ma jednej metody, która będzie w 100% zabezpieczała psa przed GDV. Istnieje jednak możliwość wykonania profilaktycznie zabiegu gastropeksji. Wykonuje się go u młodych osobników, tuż po osiągnięciu docelowej masy ciała. Jeszcze raz przypomnę: jest to zabieg chirurgiczny polegający na przyszyciu fragmentu ściany żołądka do ściany jamy brzusznej, by uniemożliwić jego obrócenie się. Zabieg ten zazwyczaj wykonuje się przy okazji kastracji psa lub suki na prośbę opiekuna. Wymaga on otwarcia jamy brzusznej, a więc większego nacięcia jamy brzusznej oraz przedłużenia znieczulenia. Istnieje też możliwość wykonania gastropeksji w sposób mniej inwazyjny –laparoskopowo. Badania pokazują, że gastropeksja wykonana profilaktycznie u psów z predyspozycjami, zmniejsza 29-krotnie śmiertelność. Zapobiega ona skrętowi żołądka (prawie w 100%), jednak nie zapobiega jego rozszerzeniu. Nie wykazano, by zabieg ten wpływał niekorzystnie na pracę przewodu pokarmowego. JAK UCHRONIĆ PSA PRZED SKRĘTEM ŻOŁĄDKA? Ryzyko wystąpienia skrętu żołądka u psów z predyspozycjami waha się od 4 do 37%. Istnieje kilka prostych wskazówek, których stosowanie na co dzień pomoże Ci uchronić psa przed skrętem żołądka. Odpowiednia dieta Staraj się podawać pupilowi prawidłowo zbilansowany, lekkostrawny pokarm – pamiętając o tym, że wysokotłuszczowy dłużej się trawi, co sprzyja fermentacji. Zdecydowanie unikaj pożywienia nieodpowiedniego dla psów, łatwo ulegającego fermentacji i wywołującego wzdęcia. Aby uniknąć skrętu żołądka u psa, powinno się mu podawać dobrej jakości karmę, prawidłowo zbilansowaną i dopasowaną do jego trybu życia. Częstotliwość i sposób podawania posiłków Najistotniejsze pod względem dietetycznym jest to, że pies nie powinien być karmiony raz dziennie. Jeśli karmisz go dużą porcją pokarmu raz na dobę – koniecznie zmień ten schemat! Podawaj mu jedzenie minimum dwa razy dziennie, mniej więcej co 12 godzin – rano oraz późnym popołudniem. W zależności od indywidualnych uwarunkowań większa liczba posiłków w mniejszych porcjach może okazać się bardziej odpowiednia dla Twojego psa. Warto również skonsultować się z lekarzem weterynarii, a najlepiej dietetykiem, który pomoże Ci ustalić właściwy schemat żywienia. Częste pojenie Zadbaj o to, by Twój psiak zawsze miał dostęp do świeżej wody. Łapczywe picie dużej ilości płynu na raz nie jest wskazane (szczególnie, gdy woda jest bardzo zimna). Dotyczy to w zasadzie wszystkich psów, ale tych mających predyspozycje do skrętu żołądka – w dużo większym stopniu. Odpoczynek po jedzeniu Warto już od małego uczyć pupila dobrych nawyków, takich jak odpoczywanie po posiłku. Nie planuj wówczas spaceru czy wspólnej zabawy, pozwól psu się wyciszyć. Zaleca się spoczynek po posiłku trwający minimum 1 h, a najlepiej 2 h (w tym czasie żołądek opróżnia się z treści pokarmowej). Stosowanie misek spowalniających pobieranie pokarmu Jeśli Twój pies pochłania swój posiłek w ekspresowym tempie, zainwestuj w specjalne miski spowalniające jedzenie (miski typu labirynt lub ślimak). Zbyt łapczywe jedzenie sprzyja połykaniu dużej ilości powietrza, a co za tym idzie – fermentacji w żołądku. Karmienie na wysokości Wiele osób twierdzi, że spożywanie pokarmu w pozycji, w której pies nachyla się nad miską, nie jest do końca korzystne dla trawienia. Aby więc pies nie musiał się schylać, niektórzy stosują specjalne stojaczki lub podwyższenia na miski. Jednak część naukowców jest przeciwna tej metodzie i uważa, że karmienie na ziemi jest dużo lepsze dla psa, a podawanie jedzenia na wysokości wręcz sprzyja skrętowi. Wiele zależy od rasy i cech osobniczych, należy więc przede wszystkim obserwować swojego pupila. Najważniejsze jednak, by jadł na stojąco – nigdy w pozycji leżącej. Unikanie karmienia po wysiłku Nie należy podawać psu jedzenia podczas treningu ani intensywnego spaceru. Karm go dopiero, gdy się uspokoi, a jego oddech i bicie serca wrócą do normy. Odczekaj minimum 30 min, zanim go nakarmisz. WARTO RÓWNIEŻ PAMIĘTAĆ O: – ograniczaniu stresu Nie karm psiaka w okolicznościach, które mogą być dla niego stresujące, takich jak wizyta gości czy spotkanie z innymi czworonogami. Także pobyt w hotelu czy innym nieznanym miejscu może wywołać u psa zdenerwowanie. Jeśli pozostawiasz go pod opieką innych osób, poproś, aby zwróciły na to szczególną uwagę. – unikaniu turlania, przewracania przez grzbiet Najedzony pies nie powinien wykonywać ruchów na plecach, czyli przyjmować pozycji brzuchem do góry. Również my, podczas głaskania, powinniśmy uważać. Jeśli chcemy przewrócić psa z boku na bok, zróbmy to tak, aby łapy znajdowały się pod jego brzuchem. Nie obracajmy psa przez grzbiet – wtedy powodujemy ruch żołądka i krezki (czyli narządu stabilizującego narządy w jamie brzusznej), przez co może dojść do skrętu. – unikaniu podróży tuż po jedzeniu Nigdy nie podawaj pieskowi jedzenia tuż przed wyjazdem, w trasie ani od razu po dotarciu do celu podróży! Podsumowanie Rozszerzenie i skręt żołądka to realne zagrożenie dla większości ras psów dużych i olbrzymich. Edukacja właścicieli, wyczulenie ich na charakterystyczne objawy są niezwykle ważne. Jak niejednokrotnie w tekście wspomniałam, im szybciej udzielona psu pomoc, tym dużo lepsze rokowanie. lek. weterynarii Małgorzata Glema Nowotwory występują powszechnie u psów. Dotyczą wszystkich ras i ich krzyżówek. Zaobserwowano, że u niektórych ras występuje większe ryzyko pojawienia się pewnych typów nowotworów. Sugeruje to, że zapadanie na dany rodzaj nowotworu może mieć uwarunkowanie genetyczne. Chociaż etiologia większości nowotworów jest prawdopodobnie wieloczynnikowa, zaobserwowano, że ograniczona różnorodność genetyczna widoczna u psów czystej krwi może mieć związek z częstszym występowaniem nowotworu właśnie w tej grupie. Przy zastosowaniu najnowszych metod, polegających na zidentyfikowaniu genów odpowiedzialnych za choroby, może się okazać, że posiadamy potężne narzędzie do wyjaśnienia złożonych schorzeń występujących zarówno u ludzi, jak i HISTIOCYTARNY (HISTIOCYTIC SARCOMA) Mięsak histiocytarny jest nowotworem rzadko występującym w populacji psów, ale u pewnych ras zauważono podatność do zapadania na tę chorobę. Dotyczy to zwłaszcza berneńskich psów pasterskich, u których jest on jest przyczyną śmierci nawet 25% wszystkich przedstawicieli rasy, a także flat-coated retrieverów (mięsak histiocytarny stanowi ok. 25% wszystkich nowotworów oraz do 50% wszystkich nowotworów złośliwych występujących u tej rasy). W przypadku postaci rozsianej u berneńskich psów pasterskich objawy zazwyczaj są niespecyficzne, łącznie z osowiałością, apatią, niechęcią do jedzenia i utratą wagi. W badaniach stwierdzana jest wieloogniskowa choroba, dotycząca głównie płuc, śledziony, wątroby, szpiku kostnego i węzłów chłonnych. Nieprawidłowości w badaniu krwi to głównie niedokrwistość i małopłytkowość. Choroba bardzo szybko postępuje i jest śmiertelna. Wiele psów jest poddawanych eutanazji przed postawieniem rozpoznania. Czas przeżycia od momentu diagnozy wynosi średnio 49 dni. U flat-coated retrieverów miejscowa postać najczęściej rozwija się w głębokich warstwach mięśni kończyn lub okołostawowo, szczególnie w okolicy łokcia. Wszystkie zmiany są wysoce złośliwe i szybko rozprzestrzeniają się do okolicznych węzłów chłonnych, narządów miąższowych i skóry (ponad 70% przypadków). Obie formy mięsaka histiocytarnego są wysoce złośliwe. W dużej mierze odporne na konwencjonalne metody leczenia. Rokowanie jest niepomyślne. Zaobserwowano również pewną częstotliwość występowania tego typu nowotworu u rottweilerów i golden (OSTEOSARCOMA) Kostniakomięsak kości długich jest najpowszechniejszym nowotworem złośliwym kości u psów, stanowiąc 85-90% pierwotnych nowotworów kości. Prawie wyłącznie atakuje duże i olbrzymie rasy jak rottweiler, dog niemiecki, wilczarz Irlandzki, greyhound i bernardyn. Nowotwór zlokalizowany jest w okolicach przynasad kości długich. Etiologia kostniakomięsaków jest prawdopodobnie wieloczynnikowa. Wiąże się z szybkim wzrostem kości w okresie wczesnego rozwoju i z siłą nacisku na kości z powodu obciążenia (prawdopodobnie w wyniku mikrozłamań). Wzrastająca waga i wzrost wydają się być ważnymi czynnikami w rozwoju tego nowotworu u psów. Wykazano obecność hormonu wzrostu w próbkach kostniakomięsaków psów. Hormony płciowe mogą również przyczynić się do zwiększonego ryzyka rozwoju tego rodzaju nowotworu, czyli większe prawdopodobieństwo wystąpienia osteosarcomy dotyczy niekastrowanych samców i samic. Inne rasy, u których zaobserwowano zwiększone ryzyko rozwoju osteosarcomy to doberman, owczarek niemiecki, golden retriever, seter Irlandzki, leonberger oraz charty, takie jak chart szkocki i borzoj. Kostniakomięsaki powszechnie występują u emerytowanych wyścigowych greyhoundów, możliwe więc, że dodatkowe znaczenie ma również stres lub urazy. NACZYNIAKOMIĘSAK (HEMANGIOSARCOMA) Naczyniakomięsak jest wysoce złośliwym nowotworem wywodzącym się ze ściany naczyń krwionośnych. Szacuje się, że stanowi 7% wszystkich nowotworów złośliwych psów. Najczęstszym pierwotnym miejscem występowania naczyniakomięsaka u psów to narządy trzewne, szczególnie śledziona i wątroba. Może również wywodzić się z prawego uszka serca. Skórna postać hemangiosarcomy jest spotykana u psów jasno umaszczonych o niepigmentowanej skórze, w szczególności na wewnętrznej stronie brzucha. Promienie UV mogą odgrywać pewną rolę w procesie powstawania tej formy choroby. U pewnych ras zauważono predylekcję do występowania trzewnej postaci naczyniakomięsaka. Zwiększoną częstotliwość występowania tego nowotworu zauważono u owczarków niemieckich, a także u bokserów i golden retriverów. Najnowsze badania donoszą, że hemangiosarcoma stanowi poważny problem u golden retrieverów w Północnej Ameryce i szacuje się, że dotyczy 1 na 5 psów zarejestrowanych w Golden Retriever Club of America. Jednocześnie nie zauważono wzmożonego występowania hemangiosarcomy u tej rasy w Wielkiej Brytanii. Co więcej, dane z badań dotyczących psów ubezpieczonych pokazują, że u golden retrieverów występuje mniejsze ryzyko zachorowania niż u pozostałych ras. GUZ Z KOMÓREK TUCZNYCH (MASTOCYTOMA) Guz z komórek tucznych jest powszechnym nowotworem dotyczącym skóry psów. Szacunkowo stanowi 7-21 % wszystkich nowotworów skóry u tego gatunku. W Wielkiej Brytanii mastocytoma jest drugim, co do popularności złośliwym nowotworem występującym u psów (po mięsaku tkanek miękkich) z częstotliwością występowania 129 na 100 000 ubezpieczonych psów na rok. Skórna postać guza z komórek tucznych jest zazwyczaj pojedynczą zmianą, ale jej kliniczny wygląd może być zmienny, a także może rozwijać się więcej niż jeden niezwiązany guz. Zwiększone ryzyko występowania mastocytomy zaobserwowano u bokserów, bullmastiffów, boston terrierów, stafford bull to być związane z wspólnym pochodzeniem. Rasy zostały zestawione w grupie ściśle powiązanych filogenetycznie. Większą zapadalność na tę chorobę stwierdzono również u rhodesian ridgebacków, mopsów, wyżłów weimarskich, beagle’ów i golden retrieverów. W jednym z badań zaobserwowano zjawisko występowania mastocytomy u młodych shar-pei. Nisko zróżnicowana postać guza z komórek tucznych (III stopień złośliwości histologicznej) częściej występuje u zwierząt młodych. WYSOKIE RYZYKO ROZWOJU MCT NISKIE RYZYKO ROZWOJU MCT bokser shollie* rhodesian ridgeback pudel toy wyżeł węgierski chihuahua boston terrier lhasa apso wyżeł weimarski pudel miniaturowy shar-pei husky syberyjski bullmastiff yorkshire terrier mops rottweiler labrador retriever dog niemiecki american staffordshire terrier doberman golden retriever jamnik seter angielski cocker spaniel amerykański pointer angielski mieszaniec *German Shepherd Collie – nowa rasa, krzyżówka Owczarka Niemieckiego i Collie Tabela 1. Rasy, u których najczęściej oraz najrzadziej dochodziło do rozwoju Mastocytomy na podstawie sondażu niedawno przeprowadzonego w Stanach Zjednoczonych (Identification of the most common cutaneous neoplasms In dogs and evaluation of breed and age distributions for selected neoplasms. Villamil, Henry, Bryan et al.)W badaniach przeprowadzonych przez autorów źródłowego artykułu, najwięcej przypadków guzów z komórek tucznych zaobserwowano u labrador retrieverów, golden retrieverów, staffordshire bull terrierów (w porównaniu z całą populacją pacjentów kliniki autorów), a rzadziej dochodziło do rozwoju mastocytomy u owczarków niemieckich, cocker spanieli, cavalier king charles spanieli, west highland white terrierów. Guzy z komórek tucznych wykazują duże zróżnicowanie kliniczne. Co ciekawe, to rasa może mieć na to wpływ. Chociaż u bokserów i bulldogów występuje wyższe ryzyko rozwoju mastocytomy, to te rasy mają tendencję do niskiej stopnia złośliwości, czyli mniej agresywnej postaci, jak również w przypadku mopsów. Labradory retrievery mają tendencje do bardziej agresywnych nowotworów, a u golden retrieveriów występuje ryzyko rozwoju rozsianych (LYMPHOMA/LEUKEMIA) Chłoniak złośliwy jest najczęściej występującym nowotworem układu krwiotwórczego u psów. Szacunkowo dotyczy od 13 do 33 na 100 000 psów rocznie. W kilku przeprowadzonych badaniach zauważono, że ryzyko wystąpienia chłoniaka jest znacznie wyższe w przypadku bokserów, bullmastiffów i buldogów w porównaniu z innymi rasami. Natomiast u bassetów houndów, bernardynów, terierów szkockich, airedale terrier, bouvier des flandres, labradorów retrieverów i rottweilerów ryzyko rozwoju chłoniaka jest podwyższone. W epidemiologii chłoniaków zaważono również powiązania rodzinne. Opracowane dane na temat populacji ubezpieczonych psów w Wielkiej Brytanii wykazały istotną zależność rasy, z bokserem, bulldogiem, mastiffem na czele, ze zwiększoną częstością występowania chłoniaka w niektórych przedziałach wiekowych. U angielskich springer spanieli, golden retrieverów, rottweilerów wskaźnik częstości występowania chłoniaka w pewnych przedziałach wiekowych był wyższy niż WIEK ≤ 3 LAT 4 LATA ≤ WIEK ≤ 6 LAT 7 LAT ≤ WIEK ≤ 9 LAT 10 LAT ≤ WIEK ≤ 14 LATU. / / / / BOKSER 1 / 1,06 2 / 1,05 4 / 0,75 3 / 0,52 5628 BULLDOG 3 / 0,38 0 / 0,24 0 / 0,10 0 / 0,006 1720 BULLMASTIFF 0 / 0,21 3 / 0,17 0 / 0,09 0 / 0,016 1075 ANG. SPRINGER SPANIEL 0 / 0,72 0 / 0,87 1 / 0,89 3 / 0,93 4308 GOLDEN RETRIEVER 5 / 1,02 3 / 2,78 1 / 2,40 6 / 2,86 11348 ROTTWEILER 0 / 0,45 0 / 0,32 2 / 0,44 0 / 0,38 2446 POZOSTAŁE RASY 13 / 17,32 19 / 21,6 19 / 22,31 15 / 22,31 104159 RAZEM 130684 (objaśnienia skrótów: U. - wyniki uzyskane w badaniu; P. - wyniki przewidywane) Tabela 2. Zależność rasy psów ze zwiększoną częstością występowania chłoniaka na podstawie populacji ubezpieczonych psów w Wielkiej Brytanii. Porównanie obserwowanej liczby przypadków chłoniaka w zależności od rasy i przedziału wiekowego w stosunku do wartości wyliczonych na podstawie występowania chłoniaka w danym wieku (D. S. Edwards, W. E. Henley, E. F. Harding, J. M. Dobson, and J. L. N. Wood, Breed incidence of lymphoma in a UK population of insured dogs, Veterinary and Comparative Oncology, vol. 1, no. 4, pp. 200–2206, 2003). Badano również zależność między rasą a immunofenotypem chłoniaka. Zaobserwowano predyspozycję rasową bokserów do występowania chłoniaków T-komórkowych. Natomiast u owczarków niemieckich i rottweilerów zauważono zwiększono zachorowalność na chłoniaka (MELANOMA) Czerniaki występują stosunkowo często u psów. Stanowią 4% nowotworów skóry i są jednym z najczęstszych nowotworów złośliwych jamy ustnej u tego gatunku. Nowotwory wywodzące się z melanocytów mają różny przebieg kliniczny. Melanomy zlokalizowane w jamie ustnej/dotyczące bony śluzowej są zazwyczaj złośliwe. Postać skórna i oczna mają zazwyczaj łagodne zachowanie biologiczne, ale guzy powiek i łożyska paznokcia są zwykle złośliwe. Czerniaki skóry częściej występują u psów z silnie pigmentowaną skórą, zwłaszcza u sznaucerów i terierów szkockich. U psów małych ras, zwłaszcza ucocker spanieli i pudli oraz psów z ciemno-pigmentowaną błoną śluzową jamy ustnej zaobserwowano zwiększone ryzyko rozwoju czerniaka jamy ustnej. Inne badania dotyczące epidemiologii czerniaka jamy ustnej wykazały zwiększone ryzyko jego wystąpienia u chow chow, golden retrieverów, krzyżówek pekińczyków/pudli, natomiast u bokserów i owczarków niemieckich melanoma jamy ustnej była obserwowana rzadziej. Nie jest jasne, czy te predyspozycje rasowe odzwierciedlają genetyczne ryzyko czy jedynie mają związek ciemną pigmentacją, czy może ma tu znaczenie połączenie obu tych parametrów. W jednym z badań wykazano, że u dobermanów i sznaucerów miniaturowych ponad 75% czerniaków jamy ustnej ma łagodny przebieg kliniczny, natomiast u pudli miniaturowych zaobserwowano, że więcej niż 85% wykazuje wysoką złośliwość, choć lokalizacja nowotworu może być czynnikiem zakłócającym rezultaty tych badań. W epidemiologii melanomy u ludzi ekspozycja na światło słoneczne jest uznawana za czynnik środowiskowy biorący udział w patogenezie złośliwego czerniaka skóry. Jednakże u 6 do 14% chorych w wywiadzie opisywano członka rodziny chorego na czerniaka. Podejrzewa się, że w takich przypadkach odpowiadają złożone interakcje środowiskowe i GRUCZOŁÓW MLEKOWYCH Guzy gruczołów mlekowych są najczęściej występującymi nowotworami dotyczącymi całej populacji suk, stanowiące 50-70% wszystkich nowotworów. Standaryzowany współczynnik zachorowalności wynosił 205/100000 psów/rok opracowany na podstawie populacji ubezpieczonych psów w Wielkiej Brytanii. Średni wiek zachorowania wynosi około 8 lat. Dowiedziono, że stymulacja hormonalna jajników zwiększa ryzyko rozwoju nowotworu gruczołów mlekowych u psów, ale także u innych gatunków (w tym ludzi). Usunięcie jajników i macicy przed 2 rokiem życia znacznie zmniejsza ryzyko rozwoju guzów gruczołu mlekowego w późniejszym życiu. Częstotliwość występowania guzów gruczołu mlekowego nie jest zależna od rasy. Dowiedziono, że w rozwoju nowotworów piersi u ludzi ma znacznie podłoże genetyczne. Jednakże, obecnie uważa się, że ryzyko rozwoju nowotworu piersi jest uważane za wieloczynnikowe. Do tej pory, mimo coraz bardziej potężnych metod techniki molekularnej, dostępnych do sekwencji nowotworów piersi, badacze nie są w stanie wyjaśnić konkretnych czynników NOWOTWORY POCHODZENIA NABŁONKOWEGO, RAKI W przeciwieństwie do znacznej częstotliwości rozwoju raka płuc i raka jelita grubego w populacji ludzkiej, zwłaszcza w świecie zachodnim, występowanie raka płuc i jelita grubego jest stosunkowo rzadkie w populacji psów. Liczba rejestrowanych nowotworów i klinicznych analiz przypadków uwidoczniły predyspozycje rasowe do rożnych nowotworów, jednakże są to jedynie obserwacje kliniczne, bez poparcia badaniami genetycznymi. RODZAJ NOWOTWORU PREDYSPOZYCJE RASOWE rak gruczołów okołoodbytowych angielski cocker spanielangielski springer spanielcavalier king charles spaniel rak płaskonabłonkowy palców sznaucer olbrzympudel duży rak nabłonka przejściowego pęcherza moczowego rak dolnych dróg moczowych terier szkockiwest highland white terrierowczarek szetlandzki airedale terrierbeagle rak prostaty dobermanowczarek szetlandzkiterier szkockibeagle german short hairedpointerairedale terrierelkhund szary rak żołądka owczarek szkocki długowłosyowczarek belgijski rak tarczycy golden retrieverbeaglehusky syberyjski rak jamy nosowej owczarek szkockiowczarek szetlandzki nowotwory aorty/ciałka aortalnego(paraganglioma, przyzwojak) buldog angielskibokserboston terrier nowotwory mózgu boksergolden retrieverboston terrier nowotwory jąderguz z komórek Sertoliegonasieniak (seminoma) owczarek szetlandzkiowczarek szkockielkhund szary Tabela 3. Dodatkowe predylekcje rasowe do występowania różnorodnych typów nowotworów (zgodnie z sugestiami z J. M. Dobson, Breed-Predispositions to Cancer In Pedigree Dogs, Hindawi Publishing Corporation, ISRN Veterinary Science, Volume 2013, Article ID 941275). NOWOTWORY MÓZGU Wśród wszystkich wewnątrzczaszkowych nowotworów złośliwych, najczęściej rozwijającym się guzem centralnego układu nerwowego jest oponiak oraz nowotwory gleju (gwiaździak i skąpodrzewiak). Brodawczak splotu naczyniówkowego, rdzeniak, neuroblastoma i wyściółczak występują rzadziej. Zaobserwowano u golden retrieverów i bokserów zwiększone ryzyko wystąpienia pierwotnych guzów wewnątrzczaszkowych w stosunku do populacji innych pacjentów z klinik autorów artykułów źródłowych. Możliwe, ze rasy brachycefaliczne mogą być bardziej podatne na rozwój glejaka. W jednym z badań zauważono, że u bokserów i boston terierów dochodzi częściej do rozwoju gwiaździaka, skąpodrzewiaka lub niezróżnicowanego glejaka niż innego rodzaju nowotworu pierwotnego śródczaszkowego. Boksery stanowią niemalże 50% psów z guzami mózgu, zakwalifikowanym do radioterapii w Cancer Therapy Unit w J. M. Dobson, Breed-Predispositions to Cancer In Pedigree Dogs, Hindawi Publishing Corporation, ISRN Veterinary Science, Volume 2013, Article ID 941275. D. S. Edwards, W. E. Henley, E. F. Harding, J. M. Dobson, and J. L. N. Wood, Breed incidence of lymphoma in a UK population of insured dogs, Veterinary and Comparative Oncology, vol. 1, no. 4, pp. 200–2206, 2003. Artykuły wykorzystane w powyższych opracowaniach (dostępne w piśmiennictwie powyższych artykułów).

rak śledziony u psa