Okoliczności uchwalenia Konstytucji 3 maja były dramatyczne. Jej zwolennicy, wbrew regulaminowi sejmu i przy histerycznych protestach opozycji, zaprzysięgli nowe prawo, które całkowicie zmieniało ustrój Rzeczpospolitej. Chcieli w ten sposób unowocześnić system rządów i uniezależnić się od Rosji. Tajne prace nad Uchwałą rządową Hugo Kołłątaj W prace nad nowym prawem Konstytucja jest najwyższym prawem w Stanach Zjednoczonych i jest najstarszą narodową konstytucją, która nadal obowiązuje. Była wzorem dla wielu innych konstytucji powstających na całym świecie. Siłą konstytucji jest jej prostota i elastyczność. Początkowo miała służyć jako podpora w rządzeniu 4 milionami ludzi w 13 stanach. Ustawa Rządowa z dnia 3 maja 1791 roku „Pierwsza w Europie, druga na świecie” – tak konstatowano fakt uchwalenia ustawy rządowej 3 maja 1791 roku przez Sejm Czteroletni (1788–1792). Ustawa majowa była próbą ratowania Rzeczypospolitej Obojga Narodów po I rozbiorze (1772 roku). Uchwalona 3 maja 1791 roku przez Sejm Czteroletni Konstytucja była „ostatnią wolą i testamentem gasnącej Ojczyzny”, a po utracie przez Polskę niepodległości przez 123 lata rozbiorów przypominała o polskiej suwerenności. 232 lata temu przyjęto rządową ustawę, która przeszła do historii jako Konstytucja 3 maja. 60 lat temu Sejm uchwalił Konstytucję PRL poprawioną przez Stalina. Projekt konstytucji opracowany w oparciu o wzorce sowieckie i osobiście poprawiany przez Józefa Stalina uchwalono 22 lipca 1952 r. Głosiła ona, że "Polska Rzeczpospolita Ludowa jest krajem demokracji ludowej", w którym "władza należy do ludu pracującego miast i wsi". kata sambutan ketua panitia 17 agustus singkat. Miała ratować Rzeczypospolitą, której terytorium podzieliły między sobą Prusy, Austria i Rosja. W 1791 roku uchwalono pierwszą w Europie i drugą na świecie konstytucję. Polaków wyprzedzili tylko manuskrypt Konstytucji 3 maja (fot. która przeszła do historii jako Konstytucja 3 Maja, uchwalił po burzliwej debacie Sejm która miała ochronić krajCelem uchwały miało być ratowanie Rzeczypospolitej, której terytorium zostało uszczuplone w wyniku I rozbioru przeprowadzonego przez Prusy, Austrię i Rosję w 1772 została uchwalona na Zamku Królewskim w Warszawie. Trzeciomajową sesję sejmową rozpoczął marszałek Stanisław Małachowski, który przedstawił tragiczną sytuację po odczytaniu świadczących o zagrożeniu zewnętrznym, a specjalnie na tę okoliczność spreparowanych, raportów polskich placówek dyplomatycznych, poproszono o radę Stanisława monarcha od razu uznał uchwałę za "zgodną z wolą wielu sejmujących", dopiero po kilku godzinach zgodził się złożyć na nią przysięgę. Źródło: Narodowe Archiwum Cyfrowe/x-newsWładza szlachty nad chłopami i wolne miastaW pierwszych zdaniach uchwalonego przez aklamację dokumentu podkreślano jedność państwa, czego wyrazem miał być jeden rząd, skarb i armia. Artykuł pierwszy konstytucji potwierdzał dominującą rolę religii katolickiej. W drugim zaakcentowano pozycję szlachty, gwarantując jej przyznane dawniej o miastach, stanowiąca artykuł trzeci dokumentu, potwierdzała prawo mieszczan do samostanowienia w istotnych sprawach, posiadania ziemi oraz przyjmowania do stanu czwarty utrzymywał poddaństwo chłopów wobec szlachty, przyjmując jednak włościan "pod opiekę prawa i rządu krajowego", co gwarantowały umowy zawarte przez nich z właścicielami ziem. Przyznawano także wolność każdemu chłopu przybywającemu lub wracającemu po ucieczce, co miało zachęcać włościan z innych krajów do zamieszkania w wolnej elekcjiKonstytucja ustanowiła trójpodział władzy. Władzę ustawodawczą miał stanowić dwuizbowy parlament, składający się z sejmu - 204 posłów spośród szlachty i 24 plenipotentów miast - oraz senatu (złożonego z biskupów, wojewodów, kasztelanów i ministrów pod przewodnictwem króla), o ograniczonej wykonawczą miał sprawować król i odpowiedzialny przed Sejmem rząd, zwany Strażą Praw, który tworzył prymas oraz ministrowie policji, pieczęci (spraw wewnętrznych), skarbu, wojny i spraw tron dziedziczny, likwidując wolną elekcję. Następcą tronu po Stanisławie Auguście miał być elektor saski Fryderyk August, wnuk Augusta III Sasa i jego potomkowie. Na wypadek śmierci króla lub niemożności sprawowania przez niego funkcji regencję miała sprawować Straż Praw pod przewodnictwem królowej lub po rokuOgłaszając uchwalenie konstytucji marszałkowie Sejmu stwierdzili: "Ojczyzna nasza już jest ocalona. Swobody nasze zabezpieczone. Jesteśmy odtąd narodem wolnym i niepodległym. Opadły pęta niewoli i nierządu".Historyczna ustawa zasadnicza przetrwała rok. Została obalona przez Konfederację Targowicką i wkroczenie na ziemie Polski armii salw armatnichUstawę regulującą organizację władz państwowych, prawa i obowiązki obywateli uchwalono na Zamku Królewskim i właśnie tam odbędą się w piątek główne uroczystości 222. w nich udział prezydent Bronisław Komorowski, który w południe wygłosi uroczystości na placu Zamkowym odczytana zostanie preambuła Konstytucji 3 Maja, a wystąpienie prezydenta poprzedzi 21 salw będą mogli też obejrzeć pokaz musztry paradnej w wykonaniu Kompanii Reprezentacyjnej Wojska Polskiego oraz orkiestr wojskowych, policyjnej i Straży Granicznej. Po zakończeniu ceremonii żołnierze Kompanii Reprezentacyjnej i orkiestry wojskowej przemaszerują do Pałacu Prezydenckiego - tam prezydent Komorowski złoży kwiaty przed pomnikiem księcia Józefa na Zamku Królewskim odbędzie się premiera Koncertu Niepodległości Trzeciego Maja, w programie którego znajdą się pieśni twis, adso/mtom/k / Źródło: PAPŹródło zdjęcia głównego: TVN24 Najlepsza odpowiedź zσzσℓєк♥ odpowiedział(a) o 16:11: I konstytucja- USA 4 marzec 1789II konstytucja- Polska 3 maj 1791III konstytucja Francja 3 wrzesień 1971 Odpowiedzi EKSPERTażór odpowiedział(a) o 16:15 Konstytucje:1-Konstytucja Stanów Zjednoczonych -1877 rok2-Konstytucja 3 maja -1791 rok3-Konstytucja francuska-1791 rok4-Konstytucja Belgii 1831 rok5-Konstytucja Austrii-1920 rok FANMUSIC odpowiedział(a) o 18:20 Konstytucja - USA 4 marzec 1789Konstytucja - Polska 3 maj 1791Konstytucja Francja - 3 wrzesień 1971 Uważasz, że znasz lepszą odpowiedź? lub 230 lat temu, 3 maja 1791 r., Sejm Czteroletni przyjął ustawę, która przeszła do historii jako Konstytucja 3 maja. Była to druga na świecie i pierwsza w Europie ustawa regulująca organizację władz państwowych, a także prawa i obowiązki obywateli. Polska niemal od początku XVIII w. była państwem niesuwerennym. Z tego, że uzależniona od wschodniego sąsiada Rzeczpospolita jest słaba, a jej ustrój wymaga naprawy, zdawano sobie sprawę już w latach dwudziestych XVIII w. Na potrzeby przemian wskazywali król Stanisław August Poniatowski oraz Familia Czartoryskich, jednak kiedy wbrew stanowisku Rosji próbowali te reformy przeforsować, Polska zapłaciła za to pierwszym rozbiorem. Z doświadczenia rozbioru Poniatowski wyciągnął wniosek – nie może kolejny raz narazić Rzeczypospolitej na gniew Katarzyny II. Z reform nie zrezygnował, ale chciał ich dokonywać za zgodą carycy. Polityczne plany króla dotyczące sojuszu z Rosją rozmijały się jednak z nastrojami społeczeństwa, które miało dość rosyjskiej hegemonii, a skonfederowany sejm stał się widownią nastrojów antyrosyjskich, podsycanych dodatkowo przez Prusy. 2⃣3⃣0⃣lat temu #Sejm Czteroletni uchwalił Konstytucję 3 maja. Rocznica tego historycznego wydarzenia stała się jedną z najważniejszych dat w polskim kalendarzu – naszym świętem narodowym.????????#Konstytucja3Maja #3maja #PierwszawEuropie — Sejm RP???????? (@KancelariaSejmu) May 2, 2021 Caryca prowadząc wojnę z Turcją i Szwecją, udawała obojętność wobec działań Warszawy, co dało sejmowi możliwość czteroletniej działalności. Ster przejął zorientowany proprusko Ignacy Potocki, przywódca reformatorskiej części opozycji. Opozycja ta zdobyła w sejmie większość, którą stracił Stanisław August, szykanowany jako zwolennik orientacji prorosyjskiej. Sejm Czteroletni rozpoczął obrady w 1788, jednak dopiero latem 1790 r. wprowadzono do sejmu sporządzony w duchu ideologii republikańskiej projekt nowej konstytucji autorstwa Ignacego Potockiego. Osłabiał on władzę króla, czynił bezsilnym rząd, a sejmowi kazał tworzyć ustawy z większości instrukcji poselskich, hegemonem z kolei miały być sejmiki. Projekt likwidował także wolną elekcję i ustanawiał tron dziedziczny. Dyskusja w kwestii sukcesji ożywiła dawne obawy przed monarchą do tego stopnia, że pozostającym w sejmie klientom wrogich mu magnatów udało się nie dopuścić do sukcesji – zgodzono się jedynie na elekcję następcy za życia Stanisława Augusta. W listopadzie odbyły się sejmiki poselskie. Znaczące zwycięstwo wyborcze odniósł Stanisław August, który odzyskał w parlamencie większość, natomiast koncepcja Potockiego dotycząca rządzenia Rzecząpospolitą została przez sejmiki skompromitowana. W tej sytuacji 4 grudnia Potocki poprosił Stanisława Augusta o napisanie nowego projektu konstytucji. Dzień 3️⃣ maja przenosi nasze myśli ku wielkiemu wydarzeniu w historii Polski ????????. Tego dnia uchwalona została Konstytucja Rzeczpospolitej Obojga Narodów. #3maja jest rocznicą w naszych dziejach, z której słusznie dumni jesteśmy przed światem.#3maja #ŚwiętoNarodoweTrzeciegoMaja — Dowództwo Generalne (@DGeneralneRSZ) May 3, 2021 W trakcie tego spotkania ustalono, że projekt konstytucji będzie przygotowany w sekrecie pod kierunkiem króla, a następnie przedstawiony sejmowi w całości do zatwierdzenia. Od końca grudnia król pracował nad projektem ustawy zasadniczej, która miała wyraźnie monarchistyczny kierunek. Kiedy Ignacy Potocki otrzymał w styczniu projekt, naniósł wiele poprawek, tym razem w duchu republikańskim. Prace toczyły się na Zamku Królewskim w bardzo wąskim gronie, wymieniającym się kolejnymi wersjami projektu. Do grona oprócz Stanisława Augusta i Ignacego Potockiego należał marszałek koronnej konfederacji sejmowej Stanisław Małachowski, wpływowy publicysta ksiądz Hugo Kołłątaj i zaufany króla – poseł krakowski Aleksander Linowski. Pomiędzy Potockim a Poniatowskim pośredniczył Włoch Scipione Piattoli, sekretarz króla. Kołłątaj tłumaczy na polski Początkowo teksty proponowane pod dyskusję były spisywane po francusku, dopiero pod koniec prac ostateczny projekt został zredagowany przez ks. Kołłątaja na język polski. Projekt był gotowy już w marcu, wówczas zaczęto go ujawniać także innym posłom i senatorom. Z tego względu nie udało się do końca zachować tajemnicy przed konserwatywną, staropolską opozycją. Trzeba było zatem przyspieszyć o dwa dni termin przedłożenia sejmowi „Ustawy Rządowej”, planowany pierwotnie na 5 maja. Uchwalona 3 maja 1791 roku ustawa regulująca ustrój prawny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Przyjmuje się, że Konstytucja 3 maja była pierwszą w Europie i drugą na świecie nowoczesną, spisaną konstytucją. W tym roku obchodzimy 230. Rocznicę Uchwalenia Konstytucji 3 Maja#3Maja — Zbigniew Kuźmiuk (@ZbigniewKuzmiuk) May 3, 2021 Przedłożenie sejmowi ustawy zmieniającej ustrój zaplanowano na okres tuż po świętach Wielkanocnych, kiedy większość posłów nie powróciła jeszcze do Warszawy, ponieważ obawiano się sprzeciwów konserwatystów. 2 maja 1791 r. w Pałacu Radziwiłłowskim odczytano projekt konstytucji, którą wspierać nazajutrz w sejmie obiecało ponad 100 posłów i senatorów. Przebieg sesji był wyreżyserowany. 3 maja 1791 r., po otwarciu obrad sejmowych, odczytano odpowiednio dobrane depesze dyplomatyczne, z których wynikało, że Polsce grozi kolejny rozbiór. Ignacy Potocki zwrócił się do króla, aby „odkrył widoki swoje ku ratowaniu ojczyzny”. Stanisław August odparł, że otrzymał projekt ustawy rządowej, nie ujawniając jej autora. Gdy tekst odczytano, wzbudził on wiele głosów sprzeciwu. Oponenci, którzy byli jednak w mniejszości, nastawali zwłaszcza na artykuł o dziedziczności tronu. Przed Zamkiem Królewskim obstawionym przez dowodzone przez księcia Józefa Poniatowskiego oddziały garnizonu warszawskiego już od wczesnego ranka 3 maja gromadził się rozentuzjazmowany tłum, gotów w razie potrzeby ratować Konstytucję przed jej przeciwnikami. Podniosłość czynu Sesja trwała siedem godzin. Uchwalenie Ustawy Rządowej udało się przeforsować przez aklamację, a król uroczyście zaprzysiągł konstytucję. Zdawano sobie sprawę z podniosłości tego czynu. Sejmujący mieli przekonanie, że ratują państwo przed upadkiem. Po przyjęciu Konstytucji udano się do pobliskiej kolegiaty św. Jana, aby odśpiewać „Te Deum laudamus”. Konstytucja była przełomowa z wielu punktów widzenia. Umożliwiła sprawne działanie sejmu, z którego wyrugowano „liberum veto”, wprowadzono głosowanie większością, a decyzje sejmu nie mogły być kwestionowane przez sejmiki. Stworzyła sprężystą władzę wykonawczą z rządem zwanym Strażą Praw i „niemalowanym” (realnie, a nie tylko formalnie działającym) królem na czele, przyjmując monteskiuszowski trójpodział władzy. Sukcesja tronu zastąpiła wolną elekcję, przy czym wyznaczony na następcę po Stanisławie Auguście Elektor Saski nie miał syna – przyszłą dynastię miał tworzyć mąż jego córki, „infantki polskiej”. Ustawa Rządowa rozszerzyła również podmiot polskiej demokracji – mieszczanie, choć nie stanowili osobnej izby parlamentu, zyskali realny wpływ na ustawodawstwo przez swoich „ablegatów”. Chłopów uznano za integralną część narodu i „najdzielniejszą kraju siłę”. Władza sądownicza pozostawała oddzielna od ustawodawczej i wykonawczej. Religia rzymsko-katolicka panującą Konstytucja traktowała religię rzymsko-katolicką jako panującą, jednak wszystkim innym wyznaniom zapewniała również tolerancję. Naród, uznany za hegemona, choć nie cały, jednak miał wpływ na rządy. Pozbawieni praw politycznych pozostali chłopi, odebrano je również szlachcie-gołocie, która jako klientela magnatów często zakłócała przebieg sejmików. Na szczególną uwagę w sprawach społecznych zasługuje artykuł o miastach królewskich, który został uchwalony 18 kwietnia i włączony do Ustawy Rządowej 3 maja. Mieszczanie otrzymali bowiem najważniejsze przywileje przysługujące dotąd tylko szlachcie, takie jak prawo nietykalności osobistej i majątkowej, prawo nabywania dóbr ziemskich, dostęp do niemal wszystkich stanowisk oraz realny udział we władzy, pełną autonomię administracyjną i sądową w miastach. Rok obowiązywania reform wynikających z Konstytucji pokazał, że jej rozwiązania zapewniły sprawne działanie państwa. Również z zagranicy docierały bardzo pozytywne oceny tych reform. Społeczeństwo nabrało wówczas przekonania, że w pierwszym momencie, kiedy zniknął nacisk ze strony Rosji – bo były to cztery lata (pozornej) suwerenności – potrafiło swój kraj odrodzić i uratować. Wielka reforma została zniweczona już w połowie 1792 r. Było to związane z militarną interwencją Rosji, wezwaną przez konserwatywną opozycję w formie konfederacji targowickiej. Po upadku Rzeczypospolitej Konstytucja 3 maja stała się symbolem wielkich dokonań i dowodem na to, że można było stworzyć silne, sprawne i nowoczesne państwo. Jej legenda pobudzała do walk o jego odrodzenie przez cały okres zaborów. Polacy dzięki przyjęciu Konstytucji 3 maja odzyskali poczucie własnej wartości i szacunek dla swego politycznego dziedzictwa. W latach niewoli były to ważne czynniki wzmacniające wolę walki o odzyskanie państwowości. Źródło: PAP PIERWSZE KONSTYTUCJE Termin konstytucja obecnie oznacza ustawę zasadniczą określającą ustrój polityczny państwa uprawnienia władz,oraz prawa i obowiązki oznaczał zwykłą ustawę XVIII wieku pierwsza konstytucja powstała w Stanach Zjednoczonych w roku 1787. Piędziesięcioosobowa grupa prawników z Jerzym Waszynktonem na czele (Konwencja Konstytucyjna) opracowała projekt konstytucji w którym zastosowano trójpodział władzy. Mimo sprzeciwów konstytucja została ogłoszona i ratifikowana przez wszystkie konstytucja w Europie została uchwalona w Polsce w 3 maja 1791 roku. wprowadzał ustrój w postaci monarchii parlamentarnej. We Francji konstytucje uchwalino 3 września 1791 roku . Wprowadziłą ona monarchię parlamentarną. liczba stron 8 Sprawdzian PIERWSZE KONSTYTUCJE Brak możliwości powrotu do pytań po udzieleniu każdym pytaniu będzie pokazana poprawna odpowiedz. Wawrzyniec GoślickiCharles Henry LeeStanisław August Poniatowski Thomas Jefferson | Louis LittlepagePhilip Mazzei | James MadisonDavid Humphreys | Joe Barlow Wyraźne podobieństwa między polską a amerykańską konstytucją i kulturą polityczną są kolejnym fenomenem, zakorzenionym w historii wschodnich ziem byłej Rzeczypospolitej. Konstytucja Stanów Zjednoczonych z 1789 r. była pierwszą, nowoczesną “ustawą zasadniczą” w historii świata. Niedługo po niej została przegłosowana przez parlament Polski-Litwy konstytucja 3 maja 1791 r. Była ona znacznie mniej postępowa niż jej amerykański odpowiednik, ale przekształciła Rzeczpospolitą w monarchię parlamentarną z wyraźnym podziałem na władzę wykonawczą, ustawodawczą i sądowniczą. Konstytucja amerykańska pozostawała pod silnym wpływem brytyjskiej filozofii politycznej, często inspirowanej ideami, które rozwinęły się w innych krajach europejskich, w tym w Polsce. Na przykład książka Wawrzyńca Goślickiego (1530-1607) z 1568 r. “De optimo senatore” była trzykrotnie tłumaczona na język angielski przed rewolucją amerykańską. Praca ta odegrała sporą rolę w kształtowaniu brytyjskiej myśli politycznej. Książka wzbudziła zainteresowanie królowej Elżbiety I. William Szekspir wykorzystał nawet wizerunek senatora z książki jako wzór dla Poloniusza w swoim arcydziele Hamlet. W swej istocie książka Goślickiego promuje ideę, że niezbędna jest kontrola nad rządzącymi i równowaga między różnymi władzami, właśnie dlatego rządy prawa powinny obowiązywać wszystkich, w tym władców. Oczywiście Goślicki nigdy nie napisał, że „wszyscy ludzie rodzą się równi” jednak stwierdził, że „czasami ludzie sprowokowani i poirytowani tyranią oraz uzurpatorstwem króla sprawiedliwie bronią niewątpliwego prawa i swoich swobód i drogą dobrze zorganizowanego sprzysiężenia lub przy użyciu broni zrzucają jarzmo, wypędzając swych panów i władców, i biorą władzę całkowicie w swoje ręce”. Książka najprawdopodobniej wpłynęła na język i filozofię amerykańskiej konstytucji. Rzeczywiście, prezydent Thomas Jefferson (1743-1826) miał książkę w swojej bibliotece i dobrze poznał jej tezy. Wawrzyniec Goślicki był biskupem rzymskokatolickim Kamieńca Podolskiego, Chełma i Przemyśla, miast położonych na ziemiach wschodnich Rzeczpospolitej. Goślicki odegrał kluczową rolę w unii brzeskiej (1596) łączącej część ruskiej cerkwi prawosławnej z Rzymem, co doprowadziło do powstania cerkwi greckokatolickiej. Konstytucja Stanów Zjednoczonych, Źródło: Shutterstock Większość ojców założycieli konstytucji 3 maja urodziła się na ziemiach wschodnich Rzeczypospolitej, Do przygotowania i ratyfikacji konstytucji przyczynił się król Stanisław August Poniatowski (panowanie 1764-1795), który urodził się na Polesiu w dzisiejszej Białorusi. Jego matka należała do rodziny Czartoryskich potężnej Familii arystokratycznej pochodzenia litewsko-ruskiego. Czartoryscy wywodzili się z dynastii Jagiellonów. Przed wyborem na króla Polski i Wielkiego Księcia Litewskiego Stanisław August reprezentował różne wschodnie regiony w parlamencie polsko-litewskim oraz zajmowała stanowiska w samorządzie w tej części Rzeczpospolitej. W 1765 r. król Stanisław August Poniatowski uczynił swoim adiutantem Charlesa Henry’ego Lee (1732-1782), anglo-amerykańskiego oficera. W kolejnych latach Lee służył jako generał Armii Kontynentalnej podczas amerykańskiej wojny o niepodległość (1775-1783). Był zastępcą George’a Washingtona, ale często kłócił się ze swoim przełożonym przez co został usunięty w wojska. Generał Lee urodził się w Anglii, ale służył przez sześć lat w Ameryce Północnej w armii brytyjskiej podczas wojny francusko-indiańskiej (1754-1763). Zadomowił się w kulturze rdzennych Amerykanów. Żył wśród Irokezów, potężnej konfederacji plemiennej, która kontrolowała wschodnie regiony Wielkich Jezior. Społeczeństwo irokeskie było matriarchalne. Kobiety zajmowały kluczowe pozycje w życiu politycznym, społecznym i gospodarczym. W 1988 roku Kongres USA uchwalił rezolucję uznającą wpływ systemu konfederacji Irokezów na Konstytucję amerykańską. Lee poślubił Indiankę, córkę ważnego wodza, z którą miał bliźniaków. Został przyjęty do klanu i otrzymał imię Ounewateriku, czyli „Wrząca Woda”, co najprawdopodobniej odnosiło się do jego porywczego charakteru. Jako członek klanu miał prawo do zasiadania w radzie konfederacji. Lee nauczył się także mówić płynnie jednym z języków Irokezów. Co ciekawe, król pruski Fryderyk Wielki (1740-1786) uzasadniał swoją ekspansję terytorialną kosztem Polski, porównując Polaków do Irokezów. Independence Hall w Filadelfii, Źródło: Shutterstock Według Philippa Papasa, autora biografii generała Lee, jego „radykalizm polityczny ukształtował się w Europie Wschodniej i im dłużej tam przebywał, tym bardziej radykalne stawały się jego poglądy. Uważał, że polityka Europy Wschodniej i konflikty społeczne świadczyły o despotycznych i skorumpowanych reżimach absolutystycznych, które dominowały w regionie. Szczególnie niepokoiły go masy chłopów, którzy zostali zdegradowani do pańszczyzny. Lee był świadkiem, jak polscy chłopi pańszczyźniani wykonują ciężkie prace i są regularnie maltretowani.” Lee czuł empatię wobec sytuacji polskich chłopów, opisując ją jako „największy horror niewolnictwa”. W 1774 roku generał Lee opublikował broszurę, w której przekonywał, że kryzys, który rozwinął się między Wielką Brytanią a Amerykanami od zakończenia wojny francuskiej i indiańskiej, nie był jedynie sporem między metropolią a kolonią. Był częścią toczącej się uniwersalnej walki o wolność człowieka przeciwko tyranii. Lee postulował ustanowienie systemu demokratycznego opartego na masowej partycypacji politycznej, wolności sumienia i powszechnej edukacji. Amerykańscy rewolucjoniści podzielali zaangażowanie Lee w walkę na rzecz niepodległości, jednak niewielu miało równie radykalne poglądy społeczno-polityczne. Wampum Hiawathy, Flaga Ligii Irokezkiej, Źródło: Shutterstock W 1769 r. Lee został generałem majorem w armii polskiej i wziął udział w wojnie rosyjsko-tureckiej oraz walczył z konfederacją barską na wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej. Konfederaci w sojuszu z Turkami i Tatarami walczyli przeciwko rosyjskiej dominacji i królowi. Zainteresowanie Lee nieregularną i partyzancką taktyką, które zaczęło się kształtować podczas jego pierwszego pobytu w Ameryce Północnej (1754-1760), rozwinęło się w pełni podczas wojny konfederatami. Stwierdził z sarkazmem, że „metoda prowadzenia wojny przez konfederację barską jest tak łagodna jak… w Ameryce”. Lee gorąco promował taktykę „uderz i uciekaj” podczas rewolucji amerykańskiej. Jego zdaniem armia amerykańska powinna unikać walki w otwartym polu z zawodowymi siłami brytyjskimi. Zamiast tego powinna polegać na wojnie partyzanckiej. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych XVIII wieku Stanisław August Poniatowski z uwagą śledził debaty międzynarodowe toczące się na temat praw amerykańskich kolonistów. Solidaryzował się z amerykańską walką z Imperium Brytyjskim i zaprosił do swojej służby kolejnych Amerykanów. W 1786 r. nadał Louisowi Littlepage (1762–1802) z Wirginii stopień szambelana i uczynił go swoim „pierwszym poufnym sekretarzem”. W 1794 r. Littlepage przyłączył się do powstania kościuszkowskiego i brał udział w obronie Wilna przed Rosjanami. W 1788 r. Stanisław August Poniatowski mianował na oficjalnego przedstawiciela w Paryżu włoskiego lekarza Filipa Mazzei (1730-1816). Mazzei był bliskim przyjacielem prezydenta Thomasa Jeffersona. Podczas rewolucji amerykańskiej pomagał w zakupie broni dla strony amerykańskiej. Polski system polityczny stał się ważnym tematem dyskusji amerykańskich Ojców Założycieli podczas Konwencji Konstytucyjnej w Filadelfii w 1787 roku. Alexander Hamilton, odnosząc się do elekcji polskiego króla, zaproponował, by prezydenta USA wybierać dożywotnio. James Madison (1751-1836) odrzucił ten pomysł, wyrażając obawę, że w przyszłości obce rządy mogą ingerować w wybór prezydenta, tak jak miało to miejsce w przypadku wyboru króla Polski. W tym okresie Alexander Hamilton, James Madison i John Jay, pod zbiorowym pseudonimem „Publius”, opublikowali “Federalistę”, zbiór artykułów i esejów napisanych dla promowania ratyfikacji konstytucji. W książce kilkakrotnie wspomina się o Polsce, zwykle jako przykład problemów wynikających z konfederacyjnej formy rządów. Madison określił rząd Polski jako „mieszankę arystokracji i monarchii w ich najgorszych postaciach […] nienadających się do samorządności” i będący „na łasce potężnych sąsiadów”. „Najgorsze formy”, o których wspomina Madison, obejmowały liberum veto, które umożliwiało każdemu posłowi wymuszenie natychmiastowego zakończenia sesji i unieważnienie wszelkich uchwalonych już ustaw. Był to chyba najbardziej uderzający przykład słabości strukturalnych polsko-litewskiego systemu politycznego w XVIII wieku. Wśród posłów stosujących liberum veto zdecydowanie dominowali przedstawiciele wschodnich ziem Rzeczypospolitej. Ta nadreprezentacja była spowodowana tym, że wschodnie ziemie Rzeczypospolitej były zdominowane przez potężne rody magnackie.

3 pierwsze konstytucje na świecie